pdf Komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej w okresie od 01.05.2021 do 31.07.2021

Niniejszy komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej przedstawia analizę:1. położenia zwierciadła wód podziemnych, 2. stanu rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych,3. stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w pierwszym poziomie wodonośnym. Analiza obejmuje obszar kraju w okresie od 1 maja do 31 lipca 2021 r.

Analiza została opracowana na podstawie interpretacji zebranych w trybie operacyjnym wyników pomiarów w wytypowanych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych PIG-PIB, przy uwzględnieniu dla poszczególnych punktów obserwacyjnych następujących wartości charakterystycznych:* najniższej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (NNG),* średniej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (SSG),* średniej z najniższych rocznych głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej z wielolecia (SNG),* wartości granicznej dla wystąpienia zjawiska niżówki hydrogeologicznej, przyjętej na poziomie stanu niskiego ostrzegawczego (SNO),* wyznaczonego z najniższych rocznych stanów położenia zwierciadła wody charakteryzujących się wartościami niższymi od wartości SNG,* średniej głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej (AG) z okresu od 1.05 do 31.07.2021 r.

• Na przeważającym obszarze kraju odnotowano obniżenie średnich miesięcznych stanów wód podziemnych i wydajności źródeł w stosunku do wartości z poprzedniego kwartału. Punkty, w których odnotowano obniżenie stanowiły około 77% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych.
• Wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym nadal utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę, mimo iż liczba punktów obserwacyjnych, w których stan rezerw zasobów przekraczał 20% w odniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych z okresu wielolecia zmniejszała się w kolejnych miesiącach kwartału.
• W trzecim kwartale hydrologicznym br. na terenie kraju nie występowało regionalne zagrożenie hydrogeologiczne, związane z położeniem zwierciadła wód podziemnych poniżej stanu niskiego ostrzegawczego (SNO). Obniżenie zwierciadła wód podziemnych poniżej granicy stanu SNO w lipcu występowało jedynie lokalnie w 17 punktach obserwacyjnych na obszarach województw: kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, lubuskiego, mazowieckiego, podlaskiego, pomorskiego, śląskiego, świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego i wielkopolskiego.

1. Zmiany położenia zwierciadła wód podziemnych

Analiza zmian położenia swobodnego zwierciadła wód podziemnych w odniesieniu do poprzedniego okresu obserwacji została wykonana na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w 206 rozmieszczonych na obszarze całego kraju, reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych ujmujących pierwszy poziom wodonośny. W większości punktów (ponad 60%) w trzecim kwartale br. hydrologicznego odnotowano niższe położenie średniego poziomu wód podziemnych pierwszego poziomu wodonośnego w odniesieniu do stanu z poprzedniego kwartału (Ryc. 1).

Obniżenie średniego poziomu swobodnego zwierciadła wód podziemnych odnotowano na znacznym obszarze kraju, a w szczególności: w centrum, w części południowo-wschodniej, południowo-zachodniej, na zachodzie oraz na północy i północnym zachodzie. Na zaistnienie takiej sytuacji wpływ miały przede wszystkim warunki meteorologiczne panujące w czerwcu i lipcu, które to miesiące były na znacznym obszarze kraju suche, bardzo suche, a miejscami skrajnie suche (opady nawet poniżej 50% normy) i ekstremalnie ciepłe, co z czasem uwidoczniło się w stopniowym obniżaniu poziomu wód w pierwszym poziomie wodonośnym. Wzrost średniego poziomu wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym nastąpił podczas trzeciego kwartału w około 37% analizowanych punktów obserwacyjnych. W przypadku około 3% punktów obserwacyjnych zarejestrowany w nich średni poziom wód podziemnych nie uległ zmianie w stosunku do stanu z poprzednio analizowanego okresu.

Ryc. 1 Zmiana położenia zwierciadła wody podziemnej w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych w trzecim kwartale roku hydrologicznego 2021 r.

Wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym w omawianym okresie utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę. W większości analizowanych punktów obserwacyjnych stan rezerw zasobów przekraczał 20% w odniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych z okresu wielolecia (NNG*). Liczba takich punktów obserwacyjnych zmniejszała się nieznacznie w kolejnych miesiącach. W maju br. stanowiły one ponad 96% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych, w czerwcu – ponad 95%, a w lipcu – niecałe 93%. Jednocześnie w kolejnych miesiącach trzeciego kwartału zwiększała się liczba punktów obserwacyjnych, w których poziom rezerw zasobów zmiennych był niższy niż 20%, w tym również punktów, w których odnotowano brak rezerw zasobów w odniesieniu do granicy stanu NNG. O ile w maju w żadnym z punktów obserwacyjnych średni poziom wód podziemnych nie wskazywał na brak rezerw zasobów, to w czerwcu taki stan odnotowano w punkcie obserwacyjnym w Łysomiczkach w województwie pomorskim, a w lipcu w punktach znajdujących się w miejscowościach: Bożepole Królewskie (woj. pomorskie), Łysomiczki (woj. pomorskie) i Kobułty (woj. warmińsko-mazurskie) (Ryc. 2).

*NNG [m] – najniższa roczna wartość głębokości zwierciadła wody z okresu wielolecia

Ryc 2. Poziom rezerw zasobów wód podziemnych w lipcu 2021 r. w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych

** SNO [m] – stan niski ostrzegawczy (tj. głębokość położenia zwierciadła wody uzasadniająca wydanie ostrzeżeń i ograniczeń w korzystaniu z wód podziemnych) określony, jako poziom zwierciadła wody, który jest obliczany, jako średnia z minimalnych rocznych stanów położenia zwierciadła wody (NG) charakteryzujących się wartościami niższymi od wielkości opisanej jako poziom średni niski z wielolecia (SNG); *** SNG [m] – średnia z najniższych rocznych głębokości zwierciadła wody podziemnej (NG) dla okresu wielolecia.

W omawianym kwartale sytuacja hydrogeologiczna w kraju pod względem występowania zagrożenia dla wód podziemnych była dość stabilna i zbliżona do panującej w poprzednim kwartale. W większości analizowanych punktów obserwacyjnych zwierciadło wód podziemnych lub wydajności obserwowanych źródeł utrzymywały się powyżej granicy stanu SNG, co oznacza, że w rejonie tych punktów nie występowała niżówka hydrogeologiczna. W maju punkty takie stanowiły ponad 78% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych, w czerwcu - niemal 75%, a w lipcu - około 74%.

Punkty obserwacyjne, w których średni poziom wód lub wydajności źródeł znajdowały w strefie między granicami stanów SNO** i SNG*** stanowiły od około 15% (w maju) do ponad 17% (w lipcu) wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych. Dłuższe utrzymywanie się niekorzystnych warunków meteorologicznych, w rejonie takich punktów może doprowadzić do dalszego obniżania się poziomu wód podziemnych i w konsekwencji tego pojawienia się niżówki hydrogeologicznej. W ostatnim miesiącu minionego kwartału tego rodzaju zagrożenie występowało głównie na znacznych obszarach województw: pomorskiego, zachodniopomorskiego i wielkopolskiego. Lokalnie zagrożenie takie występowało również w innych regionach Polski.

Występujące w minionym kwartale hydrologicznym zjawisko niżówki hydrogeologicznej miało charakter lokalny, a liczba punktów obserwacyjnych, w których zostało stwierdzone zwiększała się nieznacznie w kolejnych miesiącach. W maju br. punkty takie stanowiły ponad 7%, w czerwcu - niespełna 9%, a w lipcu - ponad 9% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych (Ryc. 3).

Ryc. 3 Ocena zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w lipcu 2021 r.