Prace PIG - Tom 172 (2000)


SEDYMENTOLOGIA I DIAGENEZA WAPIENI POSELENITOWYCH A MODEL GENETYCZNY POLSKICH ZŁÓŻ SIARKI RODZIMEJ

Andrzej GĄSIEWICZ

Abstrakt. Omówiono szczegółowo wapienie poselenitowe, charakterystyczną litofację mioceńskich wapieni siarkonośnych występującą w serii chemicznej polskich złóż siarki rodzimej północnej, brzeżnej części zapadliska przedkarpackiego. Wapienie poselenitowe, złożone z obfitych struktur po pierwotnych kryształach selenitów, są podstawowym argumentem na rzecz epigenetycznego pochodzenia polskich złóż siarki rodzimej.
W pracy szczegółowo przedstawiono geometrię i rozkład warstw w strefie złoża siarki Osiek-Baranów Sandomierski, cechy sedymentologiczne i diagenetyczne, zróżnicowanie facjalne, cechy petrologiczne i charakterystykę geochemiczną (chemiczną i izotopową) warstw poselenitowych. Scharakteryzowano geochemicznie występujące w nich cementy kalcytowe. Określono środowiska utworzenia i diagenezy tych wapieni.
Przedyskutowano główne założenia epigenetycznego utworzenia wapieni siarkonośnych w świetle przedstawionych wyników badań. Zespół różnych cech wapieni poselenitowych, jak również wyniki porównań tych wapieni z gipsami selenitowymi zgodnie świadczą przeciw hipotezie ich epigenetycznego utworzenia. Przedstawiono model sedymentacyjno-diagenetyczny powstania wapieni poselenitowych. Wskazuje on wyraźnie na osa- dowe pochodzenie tych utworów, które rozwijały się w środowisku przejściowym morsko-meteorycznym, na granicy dwóch głównych stref depozycyjnych: wapiennej i gipsowej, w zmieniających się warunkach beztlenowo- -tlenowych o złożonych reakcjach biochemicznych. Implikuje to tym samym sedymentacyjne pochodzenie polskich złóż siarki zapadliska przedkarpackiego.

Słowa kluczowe: wapienie siarkonośne poselenitowe, sedymentacja i diageneza, epigeneza, polskie złoża siarki.