Prace PIG - Tom 166 (1999)


EWOLUCJA STRUKTURALNA UTWORÓW DOLNOPALEOZOICZNYCH W STREFIE GRANICZNEJ BLOKÓW GÓRNOŚLĄSKIEGO I MAŁOPOLSKIEGO

Jerzy ŻABA

Abstrakt. Na podstawie szczegółowej analizy mezostrukturalnej i mikroskopowej próbek wiertniczych, pochodzących z utworów paleozoicznych strefy krawędziowej bloków górnośląskiego i małopolskiego, wyróżniono kilkanaście etapów ewolucji strukturalnej tego obszaru. Wiążą się one ściśle z wielofazową aktywnością strefy uskokowej Kraków-Lubliniec, będącej prawdopodobnie segmentem transkontynentalnej linii tektonicznej Hamburg-Kraków. Strefa ta, o założeniach proterozoicznych, stanowi bezpośrednią granicę między blokami (terranami) górnośląskim i małopolskim. Budowa strukturalna, litologia oraz wiek serii dolnopaleozoicznych tworzących brzeżne części tych bloków znacznie różnią się od siebie. Wspólne dla obu bloków kompleksy litostratygraficzno-strukturalne pojawiają się dopiero od dewonu dolnego. W utworach paleozoicznych brzeżnej części bloku górnośląskiego zaznaczyły się trzy fazy deformacji tektonicznych, prowadzące do tworzenia się makrostruktur fałdowych, natomiast w krawędziowej strefie bloku małopolskiego stwierdzono przejawy czterech takich deformacji (z uwzględnieniem kompleksu ?wendyjsko-dolnokambryjskiego). W strefie kontaktowej bloków górnośląskiego i małopolskiego dominującą rolę odegrały ruchy o charakterze przesuwczym, których szczególnie duża aktywność zaznaczała się w dwu okresach: pod koniec syluru (lewoskrętna transpresja) oraz w karbonie górnym (prawoskrętna transpresja i transtensja). Z tym drugim okresem łączy się powstanie intruzji granitoidów. Występują one tylko w brzeżnej części bloku małopolskiego. Na obszarze tym koncentruje się też większość zjawisk metamorficznych; przeobrażenia o charakterze regionalnym objęły tylko utwory kompleksu ?wendyjsko-dolnokambryjskiego, natomiast zmiany kontaktowe ściśle wiążą się z górnokarbońskim magmatyzmem, zaznaczając się - poza metasedymentami powyższego kompleksu - również w osadach ordowiku, syluru oraz dewonu.

Słowa kluczowe: analiza strukturalna, magmatyzm i metamorfizm, struktury wgłębne, strefa uskokowa Kraków-Lubliniec (Hamburg-Kraków), terrany, Bruno-Vistulikum, platforma paleozoiczna Europy.