Prace PIG - Tom 164 (1998)


ROLA DIAGENEZY W KSZTAŁTOWANIU PRZESTRZENI POROWEJ PIASKOWCÓW KAMBRU Z POLSKIEJ CZĘŚCI PLATFORMY WSCHODNIOEUROPEJSKIEJ

Magdalena SIKORSKA

Abstrakt. Zachodnia część badanego obszaru, w pobliżu strefy Teisseyre'a-Tornquista, w dolnym paleozoiku podlegała największej subsydencji, co spowodowało tam najsilniejsze zdiagenezowanie piaskowców. We wschodniej części, gdzie subsydencja była niewielka, przeobrażenia diagenetyczne zaznaczyły się bardzo słabo. Podobnie różnicuje się w tych obszarach stopień dojrzałości termicznej materii organicznej. Sylifikacja miała zasadniczy wpływ na kształtowanie przestrzeni porowej w piaskowcach. Pierwsza faza sylifikacji spowodowała ustabilizowanie szkieletu ziarnowego w piaskowcach. Pozwoliło to na zachowanie pierwotnej porowatości w czasie pogrążania osadów w wyniku subsydencji sylursko-dewońskiej. Druga, główna faza sylifikacji, miała miejsce w okresie sylur-karbon. Nastąpiło wówczas niemal całkowite wypełnienie przestrzeni porowej przez syntaksjalne obwódki kwarcowe. Później krystalizowały węglany reprezentowane przez dolomit, ankeryt i kalcyt. Cement węglanowy miał znacznie mniejszy wpływ na właściwości zbiornikowe piaskowców. W wyniku cementacji pierwotna porowatość piaskowców została zredukowana o 21%. Kompakcja mechaniczna spowodowała zmniejszenie pierwotnej porowatości o 13%. Proces generowania węglowodorów miał miejsce w sylurze i w dewonie. Tworzenie się węglowodorów oraz sylifikacja zachodziły w tym samym czasie.