ANALIZA STRUKTURALNO-KINEMATYCZNA I MEZOPROTEROZOICZNA EWOLUCJA TEKTONICZNA MASYWU SUWALSKIEGO I JEGO OTOCZENIA (NE POLSKA) 

Zbigniew CYMERMAN

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Dolnośląski, ul. Jaworowa 19, 53-122 Wrocław; e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Abstrakt. Wykonano analizę strukturalną i kinematyczną niezorientowanych rdzeni (ok. 81 120 m) z 94 spośród 103 otworów wiertniczych, w skałach krystalicznych masywu suwalskiego (kompleks mazurski, północno-wschodnia Polska). Masyw ten o powierzchni około 250–300 km² jest zbudowany głównie z mezoproterozoicznych (kalym) anortozytów, norytów, diorytów oraz skał przejściowych. Szczególną uwagę zwrócono na rozpoznanie stref ścinania podatnego z foliacją mylonityczną S_M lub foliacją złożoną S_M (±S_O), lineacją mylonityczną L_M i wskaźnikami kinematycznymi. Rozpoznano tam prawie 3500 lokalizacji z bardzo heterogenicznie wykształconymi strefami ścinania podatnego. Wyniki badań umożliwiły określenie kierunku transportu tektonicznego i charakteru deformacji, głównie na obszarze złoża Krzemianka. Kąty upadu foliacji S_M lub S_M (±S_O) wynoszą przeważnie 50–60°, a lineacja LM jest w przybliżeniu równoległa do kierunku upadu foliacji. Na podstawie różnych pośrednich danych, ale głównie z pomiarów skrzywienia osi otworów przyjęto, że bieg foliacji SM w skali regionalnej jest zgodny z kierunkiem NW–SE do WNW–ESE. Prawie wszystkie wskaźniki zwrotu ścinania wskazują na inwersyjny (nasunięciowy) zwrot przemieszczeń tektonicznych z „góra” ku NE. Przemieszczenia nasuwcze ku NE obejmowały głównie cienkie łuski tektoniczne (dupleksy) ze skałami zasadowymi razem z ferrolitami ze złóż rud Fe-Ti-V Krzemianka i Udryń. Liczne pakiety ciał rudnych znajdują się w domenach spągowych i/lub frontalnych pakietu łusek tektonicznych przemieszczanych z SW ku NE w warunkach podatnych. Niektóre z nich przypominają geometrycznie antyformalny pakiet (stos) łusek krystalicznych. Do przemieszczania tych pakietów nasuwczych ku NE doszło w czasie głównej deformacji kompresyjnej D₂ podczas orogenezy gotyjskiej (ok. 1,55–1,45 mld lat). Dla genezy masywu suwalskiego o typie AMCG, zgodnie z danymi strukturalnymi i kinematycznymi, zaproponowano model „cyplowego (jęzorowego) wytapiania skorupowego”, podczas orogenezy duńsko-polonijnej (?późnogotyjskiej) ze skracaniem i nasunięciami podatnymi. Progresywna deformacja D₂ masywu suwalskiego nie była spowodowana kolapsem postkolizyjnym poprzednio pogrubionej tektonicznie skorupy. Ta deformacja D₂ wystąpiła podczas późnogotyjskiej i/lub duńsko-polonijnej orogenezy (ok. 1,55–1,45 mld lat) i charakteryzowała się także reżimem kompresyjnym do słabo transpresyjnego z młodszą deformacją D₃ z lokalnym słabym odkształceniem ekstensyjnym.

Słowa kluczowe: strefy ścinania, analiza kinematyczna, mylonity, podatne nasunięcia, otwory wiertnicze, złoże rud Fe-Ti-V Krzemianka, orogeneza duńsko-polonijna, masyw suwalski.

pdf  Pełny tekst (9.84 MB)