Wiadomości PIG (1996-11) nr 63


Krótka historia poszukiwań i odkrycia złoża miedzi na monoklinie przedsudeckiej
A. Rydzewski
   
Po II wojnie światowej górnictwo miedziowe rozwijało się w rejonie Bolesławca-Złotoryji, w tzw. Starym Zagłębiu Miedziowym, gdzie reaktywowano zniszczone w czasie działań wojennych kopalnie Lena i Konrad.

Od początku lat pięćdziesiątych krystalizował się program badań obszarów na północ od złóż Starego Zagłębia Miedziowego i na północ od Wrocławia. Dostępne wówczas, a wynikające z badań geologów niemieckich informacje o budowie tych obszarów, poniżej utworów czwartorzędu, były bardzo fragmentaryczne, a sugestii o możliwości występowania złóż w rejonie Lubina-Polkowic-Rudnej brak było całkowicie. Konieczność szczegółowych prac dla zbadania budowy geologicznej tych rejonów oraz określenia ich wartości surowcowej, nie tylko w zakresie rud miedzi, ale przede wszystkim – soli potasowych oraz ropy i gazu, podnoszona była od lat pięćdziesiątych w różnych ośrodkach badawczych. Prekursorem tych badań był Józef Zwierzycki. W Państwowym Instytucie Geologicznym konieczność tych prac postulowali i działania w tym kierunku podjęli – Roman Krajewski i Antoni Graniczny. Zaprojektowanie w 1951 roku profilu sejsmicznego Bolesławiec-Głogów oraz jego realizacja w latach 1952 i 1953 służyła temu celowi. Od 1 stycznia 1951 roku program badań poszukiwawczych rud miedzi tworzył Jan Wyżykowski, który też rozpoczął jego realizację, pomimo dużych wątpliwości co do celowości takich prac wyrażanych przez część środowiska. Wstawione do planu 6-letniego na lata 1954-1956 wiercenia poszukiwawcze (odpowiednio 1500, 3000, 5000 m w kolejnych latach) wzdłuż profilu sejsmicznego, zostały rozpoczęte 28.04.1955 r. otworem Gromadka IG1. Wyniki wiercenia pozwoliły skorygować wnioski płynące z profilu sejsmicznego oraz stwierdzić, że utwory metamorficzne bloku przedsudeckiego rozciągają się w kierunku północno-wschodnim dalej, niż można było przypuszczać. Kolejne otwory wiertnicze wyznaczone przez Jana Wyżykowskiego były usytuowane już na obszarze złoża, dziś nazywanego Nowym Zagłębiem Miedziowym. Były to wiercenia Ruszowice IG1 i Gaiki IG1. Obydwa nie osiągnęły niestety poziomu zmineralizowanego ze względu na awarię zbyt słabego sprzętu wiertniczego.

W styczniu 1956 r. prace poszukiwawcze zostały wsparte wynikami otworu Wschowa 1, położonego 20 kilometrów na północ od granic dziś znanego zasięgu złoża, w którym osiarczkowany łupek miedzionośny wskazywał na możliwość występowania metalonośnej facji redukcyjnej na południu (poza rejonem Wrocławia).

Kontynuacja programu Jana Wyżykowskiego wymagała przełamania negatywnej opinii i wielokrotnego uzasadniania potrzeby badań. Dzięki osobistemu zaangażowaniu Jana Wyżykowskiego, i w oparciu o Uchwałę Rządu Nr 1018/55 z dnia 17 grudnia 1955 roku, rozpoczęto wiercenie kolejnych czterech otworów: Sieroszowice IG1, Lubin IG1, Koźlice IG1 i Dzikowo IG1. Złoże Lubin-Sieroszowice zostało odkryte w dniu 23 marca 1957 roku nawierceniem cechsztyńskiej serii miedzionośnej z mineralizacją chalkozynową w otworze Sieroszowice IG1 (S 1), a potwierdzone w dniu 8 sierpnia 1957 roku otworem Lubin IG1 (S 19). Postawiona teza o kontynuowaniu się mineralizacji pomiędzy nimi, została udowodniona w pierwszej dokumentacji złoża przedłożonej w dniu 4 kwietnia 1959 roku przez zespół pracowników Państwowego Instytutu Geologicznego pod kierownictwem Jana Wyżykowskiego. W dokumentacji tej, na podstawie 24 otworów wiertniczych, z których 18 weszło do obliczeń zasobowych, ujawniono na powierzchni 175 km2 1 364 mln ton rudy zawierającej 19 339 tys. ton metalu.

Utworzenie i działalność zagłębia miedziowego w tej skali nie byłaby możliwa bez intensywnych prac geologicznych, obejmujących zarówno wstępne rozpoznanie budowy geologicznej typowanych do zbadania obszarów, bez programu prac opartego o naukowe przesłanki występowania koncentracji użytecznych metali, bez realizacji projektowanych prac wiertniczych, ich geologicznej obsługi i syntezy połączonej z oceną zasobową odkrytej mineralizacji, a także bez późniejszej obsługi geologicznej tworzonych jednostek górniczych.

Uruchomiona w 1963 roku produkcja górnicza, obecnie prowadzona jest na skalę liczącą się w gospodarce całego świata. Kraj nasz posiada ujawnione 10% zasobów światowych miedzi, zajmując trzecie miejsce w świecie pod tym względem, po Chile i USA, szóste miejsce pod względem produkcji górniczej, siódme miejsce w produkcji miedzi elektrolitycznej. Pozostałe kopalnie Nowego Zagłębia Miedziowego rozpoczęły pracę w 5 lat od odkrycia. Szybkie tempo budowy, bardzo dobra organizacja i realizacja inwestycji, pozwoliły na stworzenie nowoczesnych kopalń, które będą wydobywały polską miedź w XXI wieku.




Odkrycie złoża Lubin-Sieroszowice – wspomnienia o współpracy z Janem Wyżykowskim
A. Rydzewski
  • plik .doc


  • Stacja robocza LANDMARK - nowe narzędzie interpretacyjne w Państwowym Instytucie Geologicznym
    Piotr Krzywiec
  • plik .doc


  • Ważniejsze wydarzenia października 1996 r.
    Redakcja
       
    2-4.10. Mgr W. Gogołek i mgr T. Bielecki przebywali w Londynie na XI ESRI European User Conference, na której wygłosili referaty.

    6-14.10. Dr Sz. Uścinowicz i mgr R. Pikies prezentowali „Atlas geologiczny południowego Bałtyku” w skali 1:500 000 na III Konferencji Stratygraficznej w Tallinie.

    8.10. Dr Barbara Żbikowska wzięła udział w szwedzko-polskich warsztatach dziennikarskich zorganizowanych przez MOŚZNiL w Dębem, dla dziennikarzy zajmujących się ochroną środowiska. W warsztatach, których wiodącym tematem była ochrona Bałtyku, uczestniczyli polscy i szwedzcy dziennikarze z radia, telewizji i prasy.

    10.10. Na posiedzeniu Rady Naukowej odbyło się kolokwium habilitacyjne dr Izabeli Bojakowskiej pt. „Wpływ odprowadzania ścieków na akumulację metali ciężkich w osadach wybranych rzek Polski”. Rada Naukowa jednogłośnie nadała dr I. Bojakowskiej stopień naukowy doktora habilitowanego Nauk o Ziemi w dziedzinie geologii. Ponadto Rada zaopiniowała pozytywnie wniosek o powierzenie dr Sz. Uścinowiczowi funkcji kierownika Zakładu Badań Geologicznych w Oddziale Geologii Morza.

    14.10. Prof. G. Gaal z Węgier złożył w Instytucie krótką wizytę, która zaowocowała propozycją przystąpienia PIG do międzynarodowego tematu „Wpływ zmian klimatycznych na zasoby wód gruntowych wzdłuż linii Finlandia-Grecja”. Wniosek o sfinansowanie tematu ma być złożony do Unii Europejskiej. Prof. Gaal zwiedził Centralne Laboratorium Chemiczne i Ośrodek Komputeryzacji Badań.

    16-19.10. Mgr M. Mikołajczyk i mgr A. Warakomska uczestniczyli w konferencji „GIS for Environment” w Budapeszcie.

    20-21.10. Dr S. Cwojdziński, dr Z. Cymerman, mgr W. Kozdrój i mgr G. Burchart przebywali w Libercu na spotkaniu zorganizowanym przez Czeską Służbę Geologiczną. Było to pierwsze spotkanie przedstawicieli Czech, Saksonii i Polski, na którym uzgodniono zakres prac nad mapą geologiczną bloku łużycko-karkonosko-izerskiego 1:100 000.

    21-25.10. W Instytucie przebywała delegacja z Ministerstwa Ochrony Środowiska Słowacji i firmy Geocomplex w sprawie omówienia wspólnego projektu mapy geośrodowiskowej dla pogranicza polsko-słowackiego w rejonie Spisz-Orawy.

    29.10. Na zaproszenie dyrektora naczelnego prof. dr hab. S. Speczika przebywał w Instytucie prof. dr hab. R. Ney, dyrektor Centrum Podstawowych Problemów Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN. Gość zapoznał się z prowadzonymi przez Instytut badaniami w zakresie surowców mineralnych i ochrony środowiska. Ustalono, że zostaną opracowane propozycje wspólnych prac badawczych.