Wiadomości PIG (1997-08) nr 73


Konferencja "INFOBAZY '97 - Bazy danych dla nauki" (1)
S. Przeniosło, E. Przytuła
   
Konferencja INFOBAZY ‘97 zorganizowana została przez Centrum Informatyczne Trójmiejskiej Akademickiej Sieci Komputerowej (TASK), Instytut Oceanologii PAN oraz Politechnikę Gdańską pod patronatem Komitetu Badań Naukowych. Odbyła się w dniach od 23 do 25 czerwca 1997 w Gdańsku. Komitet reprezentowała podsekretarz stanu Małgorzata Kozłowska. W konferencji wzięli udział przedstawiciele wyższych uczelni, PAN i instytutów badawczo-rozwojowych, w tym Państwowego Instytutu Geologicznego (S. Przeniosło, B. Kazimierski, E. Przytuła, A. Mikołajczyk). Obecne były również firmy komputerowe.

Organizatorzy, jako cel konferencji postawili wymianę doświadczeń środowisk naukowych w zakresie tworzenia zasobów informacji dostępnych w sieciach komputerowych. Natomiast Komitet Badań Naukowych potraktował konferencję jako forum dla oceny dotychczasowych działań dotyczących promocji baz danych dostępnych w sieciach komputerowych. Tak sprecyzowane zadania konferencji nie były powszechnie znane uczestnikom, co wyraźnie zaważyło na dwoistości jej charakteru i prezentowanej tematyce.

W ramach konferencji prezentowane były różnego typu bazy danych wykorzystywane w badaniach naukowych, w administracji zarówno lokalnej jak i państwowej oraz we wszystkich działach gospodarki. Głównymi tematami były:

  • bazy przyrodnicze ze szczególnym podkreśleniem Systemów Informacji Geograficznej (GIS),
  • bazy danych w gospodarce,
  • bazy chemiczne i techniczne,
  • bazy danych w medycynie i kulturze,
  • bazy biblioteczne,
  • bazy informacji o nauce,
  • narzędzia do tworzenia i użytkowania baz danych.

Komitet Badań Naukowych, realizując przyjęty w 1995 roku „Program rozwoju infrastruktury informatycznej dla polskich środowisk naukowych”, kładzie nacisk nie tylko na rozwój i budowę sieci komputerowych, ale także na zwiększenie zasobów informacyjnych i ich dostępność w sieciach. Zgodnie z Uchwałą Nr 10/95 KBN przyznawane są corocznie środki finansowe na rozbudowę i udostępnianie baz danych o charakterze regionalnym lub ogólnokrajowym w sieciach komputerowych, w ramach środków przeznaczonych na działalność ogólnotechniczną i wspomagającą badania.

Dofinansowanie ze strony KBN obejmuje przede wszystkim:

  • zakup i dostosowanie oprogramowania umożliwiającego udostępnianie informacji ze zbiorów poprzez sieci komputerowe,
  • koszty eksploatacji związane ze środowiskowym udostępnianiem bazy danych w sieciach komputerowych,
  • koszty aktualizacji baz danych.

W powyższych przypadkach dofinansowanie nie może przekraczać 50% wysokości rocznych kosztów przewidzianych na utrzymanie lub rozbudowę bazy danych. Jednostka naukowa, której KBN przyznał środki finansowe, jest zobowiązana do nieodpłatnego udostępnienia bazy danych innym użytkownikom przez conajmniej 6 miesięcy.


MIDAS
S. Przeniosło, E. Przytuła
   
Państwowy Instytut Geologiczny korzystał z przedstawionej powyżej możliwości dofinansowania przez KBN dla rozwoju i udostępnienia w sieci komputerowej „Systemu gospodarki i ochrony bogactw mineralnych Polski MIDAS”.

System ten umożliwia gromadzenie informacji o wszystkich udokumentowanych złożach kopalin w Polsce. Prezentowany poniżej uproszczony schemat struktury bazy danych obrazuje główny zakres informacji o każdym złożu. Oprócz danych dotyczących złóż kopalin, w systemie zgromadzone są informacje o odpadach pogórniczych i przeróbczych, wytwarzanych przez przemysł surowców mineralnych, o ich charakterystyce i miejscach składowania. System wspomaga opracowywanie corocznego krajowego bilansu zasobów kopalin przez wykonywanie specjalistycznych raportów. Pozwala również na dynamiczne definiowanie przez użytkownika potrzebnych raportów (pytań do bazy).

Baza zawiera ponadto informacje o lokalizacji złóż, łącznie z punktami konturowymi granic złóż, obszarów górniczych, terenów górniczych i chronionych obszarów w rejonach występowania złóż.

Przy ocenie „sieciowych” baz danych, dofinansowanych przez KBN, recenzenci zgłosili szereg krytycznych uwag, z których wiele zostało wyjaśnionych w późniejszej dyskusji. W stosunku do systemu MIDAS uwaga recenzenta dotyczyła sposobu i warunków udostępniania bazy. W materiałach informacyjnych podaliśmy: ..”udostępnianie danych na ogólnych zasadach udostępniania informacji geologicznej. Szczegółowe informacje w Centralnym Archiwum Geologicznym”. W dyskusji wyjaśniono, że takie warunki wynikają z przepisów prawa i były przez PIG zgłaszane do KBN we wniosku o dofinansowanie bazy przed uzyskaniem dotacji.

Zarzut ograniczenia powszechności niektórych informacji dotyczył głównie baz przyrodniczych. Zainteresowani przyrodnicy stwierdzali jednak, że nie udostępnią powszechnie takich informacji, jak np. siedliska lęgowe ptaków chronionych, gdyż byłaby to doskonała informacja dla kłusowników.

Prezentacja systemu podczas konferencji w Gdańsku, w sieci Internet, uwzględniła opracowanie p.t. „Mineral Resources of Poland” podsumowujące stan rozpoznania bazy zasobowej, prezentowane wraz z MIDAS-em na stronie www Instytutu – http://www.pgi.waw.pl/midas/mineral_resources/index.html. W tym opracowaniu rozmieszczenie złóż kopalin przedstawiono na mapach obrazujących obszary perspektywiczne lub formacje, z którymi związane są poszczególne rodzaje i typy złóż kopalin.




Rusza budowa archiwum w Kielnikach
W. M. Brzezicki
   
We wschodniej części monoklinalnej struktury paleozoiku i mezozoiku Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, z charakterystycznymi w kuestowej morfologii ostańcami skał wapieni górnej jury, około 15 km na południowy wschód od Częstochowy, w Kielnikach niedaleko zamku Olsztyn, powstał na początku lat 50-tych, spółdzielczy zakład wypalania wapna. Kilkunastoletnia działalność prowadzona wówczas bez uwzględnienia elementów ochrony środowiska doprowadziła do częściowej degradacji ekologicznej tego rejonu. Decyzją wojewody częstochowskiego Zakład Wypału Wapna „Kielniki” zaprzestał w 1977 r. „wydobywania i wypału wapna ...” został „przekazany jednostce, która swoją działalnością zapewni ochronę przyrody i krajobrazu”. Ta ze wszech miar słuszna decyzja oraz fakt późniejszego utworzenia Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd, przybywające z całej Polski rzesze turystów, naukowców, badaczy, studentów geologii, geografii, biologii, by odbyć w tym przyrodniczo reprezentatywnym rejonie np. praktyki dyplomowe – spowodowała zainteresowanie tym terenem ówczesnego kierownictwa Instytutu Geologicznego.

W rozmowach z władzami Instytut reprezentował doc. dr inż. L.Wielgomas kierujący wieloletnim programem poszukiwania i dokumentowania złóż rud cynku i ołowiu na obszarze śląsko-krakowskim. Ówczesny wojewoda częstochowski zaproponował w 1978 r. doc. Wielgomasowi, aby Instytut przystąpił do przetargu i zalecił współwłaścicielom zakładu wapienniczego – Wojewódzkiemu Związkowi Spółdzielni Rolniczych i Rejonowi Eksploatacji Kamienia w Katowicach uporządkowanie terenu zakładu, jednocześnie zobowiązując Instytut do przedłożenia planu przestrzennego zagospodarowania obiektu celem „... utworzenia w Kielnikach rezerwatu geologicznego na skraju rezerwatu Sokole Góry (7) dostępnego dla turystów i naukowców” oraz „... utworzenia pracowni poszukiwań złóż rud metali i surowców niemetalicznych, celem rozpoznania budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych na terenie woj. częstochowskiego”. Po wyburzeniu pieców szybowych (do dziś pozostała po nich rampa), niepotrzebnych zadaszeń, szop i ogrodzeń Instytut Geologiczny przejął 1 stycznia 1981 r. od gminy Olsztyn majątek trwały: baraki, garaże, magazyny, itd. Od końca 1979 r. Pracownia Złóż Rud Cynku i Ołowiu Zakładu Geologii Złóż Rud Metali w Warszawie oraz Oddział Górnośląski w Sosnowcu rozpoczęli magazynowanie przywożonych z pobliskich Żarek rdzeni po bezcennych naukowo i historycznie otworach, wierconych w celu poszukiwania rud cynku i ołowiu, molibdenu i miedzi.

O ile w pozostałych magazynach Instytutu gromadzenie rdzeni wiertniczych, zgodnie ze statutem i regulaminem organizacyjnym PIG, odbywa się już w ogólnie dobrych warunkach, to rdzenie dokumentujące badania geologiczne w rejonie Częstochowy są przechowywane w Kielnikach w stosach przykrytych papą, z drewnianym zadaszeniem, de facto pod gołym niebem. Średnio kilkadziesiąt osób rocznie, profilując i opróbowując skrzynki z rdzeniami, nie ma zatem dostatecznie znośnych warunków do zbierania informacji o materiale skalnym z około 90 tys. skrzynek, pomimo dokonywanych bieżących ich remontów i konserwacji.

Komitet Badań Naukowych, a także MOŚZNiL uznały poprawę warunków tych prac terenowych za podstawowy element porządkujący archiwizację rdzeni wiertniczych i próbek geologicznych, tym bardziej, iż istnieje już komputerowy pakiet informacyjny danych otworowych w Centralnym Archiwum Geologicznym PIG.

10 czerwca br. w Kielnikach odbyło się wmurowanie aktu erekcyjnego pod budowę finansowanych z budżetu KBN podstawowych trzech stalowych hal (ok. 50 x 20 x 5 m każda).

Na zaproszenie dyrekcji Instytutu na tę plenerową uroczystość przybyli m. in.: przewodniczący KBN, minister Aleksander Łuczak, sekretarz stanu w MOŚZNiL, główny geolog kraju – Krzysztof Szamałek, przedstawiciele: KBN, wojewody częstochowskiego, Oddziału Górnośląskiego PIG oraz projektanta i wykonawcy budynków. Przedstawienie głównych robót inwestycyjnych wykonywanych ze środków KBN oraz prezentacja magazynu rdzeni wiertniczych, zostały bardzo dobrze ocenione przez wszystkich uczestników tego potrzebnego spotkania. Była to godna uwagi uroczystość, przebiegowi której sprzyjała zarówno obecność życzliwych nam zaproszonych gości, jak i ... litościwa, letnia aura.


Ważniejsze wydarzenia lipca 1997 r.
Redakcja
   
29.06. - 08.07. Dr K. Jarmołowicz-Szulc wzięła udział w 14 międzynarodowej konferencji ECROFI (European Current Research on Fluid Inclusions) w Nancy we Francji, na której przedstawiła poster pt.:”Red Sea chevron halit fluid inclusion temperatures and composition” autorstwa V.M.Kovalevich, K.Jarmołowicz-Szulc, T.Peryt, A.V. Pobergski. Poster stanowił podstawę dyskusji o inkluzjach w solach.

30.06. - 13.07. Mgr T.Krzywicki przebywał na Litwie na konsultacji dot.”Mapy geoturystycznej pogranicza polsko-litewskiego” realizowanej w ramach tematu „Zielone Płuca Europy”.

01.07. W Instytucie w Warszawie odbyła się prezentacja oferty firmy EBSCO Information Services z USA, na której przedstawiono ogólne informacje na temat firmy oraz najnowsze metody zarządzania czasopismami i roli nowych mediów w zarządzaniu informacją. Przedstawiciele EBSCO przysłali na ręce dyrektora M.Podemskiego i kierownika Biblioteki W.Zapolskiego podziękowania za „profesjonalne przygotowanie spotkania, zapewnienie licznej frekwencji bibliotek oraz wspaniałą atmosferę spotkania”.

08.07. - 01.08. Prof. dr hab.T.Peryt i mgr M.Jarosiński (11.07 -22.07) brali udział w badaniach terenowych gipsów badeńskich zapadliska przedkarpackiego na Ukrainie.

09.07. - 12.07. Mgr S.Doktór i mgr M.Mikołajczyk przeprowadzali na Litwie pomiary lokalizacyjne geologicznych punktów badawczych aparaturą GPS.

11.07. W salach Muzeum Geologicznego w Warszawie odbyła się Giełdowa Karczma Piwna zorganizowana przez KGHM Polska Miedź SA z okazji wejścia na giełdę. W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele rządu, giełdy, Komisji Papierów Wartościowych i Konsorcjum Prywatyzacyjnego.