Wiadomości PIG (1998-09) nr 87

Biorąc pod uwagę potrzeby użytkowników, a zwłaszcza wymogi planowania przestrzennego, zdecydowano, że mapa będzie realizowana z uwzględnieniem dotychczasowego podziału administracyjnego kraju. W pierwszym etapie (1997-1998) zdjęcie pokryje obszar 9 województw (wrocławskiego, opolskiego, katowickiego, bielsko-bialskiego, krakowskiego, częstochowskiego, piotrkowskiego, łódzkiego i warszawskiego) oraz fragmenty 3 następnych (poznańskiego, gdańskiego i szczecińskiego). W sumie do końca 1998 roku wykonanych zostanie 224 arkuszy.

Przyjęty harmonogram umożliwia tworzenie kartograficznej bazy danych dla wybranych jednostek administracyjnych, która wykorzystując możliwości systemu GIS pozwala w dowolnej skali i dla dowolnie wybranych obszarów "sklejać" arkusze i przedstawiać potrzebne zestawy informacji.

Drugi etap obejmie okres trzyletni: lata 1999-2001, w czasie którego wykonywanych będzie 310 arkuszy.

W tym przypadku przy wyborze arkuszy również starano się, aby pokrycie MGGP miały całe obecne województwa, a opracowywane obszary stanowiły zwarte bloki, obejmujące w przyszłości nowo projektowane województwa. Do etapu drugiego wyznaczono 14 województw: szczecińskie, gorzowskie, poznańskie, leszczyńskie, zielonogórskie, legnickie, jeleniogórskie, wałbrzyskie, kaliskie, sieradzkie, skierniewickie, radomskie, kieleckie i nowosądeckie. Jedyne odstępstwo od tej zasady zrobiono dla obszarów północnej Polski, gdzie zdecydowano się na wykonanie arkuszy wzdłuż wybrzeża morskiego, pokrywając odcinek od Fromborka po Świnoujście.

Przyjmując podobne tempo prac nad MGGP w przyszłości (do 105 arkuszy rocznie), uzyskamy pokrycie nią całej Polski do roku 2006.

Do realizacji MGGP zaangażowano wszystkie Oddziały Instytutu, większe przedsiębiorstwa geologiczne oraz kilka mniejszych firm, a także instytucje naukowe. W Instytucie w Warszawie i we wszystkich Oddziałach Regionalnych zostali powołani przez Dyrektora Naczelnego koordynatorzy regionalni MGGP. Są nimi: Małgorzata Sikorska-Maykowska - Warszawa, Główny Koordynator, Barbara Bąk - Oddział Karpacki, Halina Kościówko - Oddział Dolnośląski, Zdzisław Migaszewski - Oddział Świętokrzyski, Ryszard Podstolski - Warszawa, Alfreda Sochan - Oddział Pomorski, Joanna Zachowicz - Oddział Geologii Morza i Albin Zdanowski - Oddział Górnośląski.

Całość prac związanych z opracowaniem cyfrowej wersji kartograficznej mapy jest wykonywana w Instytucie w Warszawie przez zespół redakcyjny i przez pracownię przestrzennej wizualizacji danych Zakładu Geologii Środowiskowej. Pozwala to na konsekwentną unifikację wszystkich arkuszy, co przy edycji mapy seryjnej w wersji komputerowej jest szczególnie ważne. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że przy tak dużej ilości autorów (w obecnej edycji MGGP udział bierze około 140 osób) i zróżnicowanej specyfice poszczególnych arkuszy, nie jest to zadanie łatwe. Wszyscy jesteśmy jednak dobrej myśli.

W nawiązaniu do porozumień międzynarodowych, Główni Geolodzy Polski i Litwy podjęli inicjatywę wspólnego projektu na terenach przygranicznych Polski i Litwy, obejmującego analizę informacji geologicznych dla przestrzennego zagospodarowania terenów, racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i ochrony środowiska naturalnego. Głównymi wykonawcami tematu były Państwowy Instytut Geologiczny oraz Litewska Służba Geologiczna.

Od początku 1994 roku podjęto wspólne badania obejmujące geologię czwartorzędu, hydrogeologię, geochemię, radioekologię i badania geośrodowiskowe. Po zakończeniu pierwszego etapu badań w końcu 1996 roku okazało się, że wyniki są na tyle interesujące, iż podjęto decyzję ich opublikowania. Atrakcyjny pod względem graficznym materiał ilustracyjny skłonił do wydania tych materiałów na dobrym papierze w formie kolorowego atlasu.

Wydawnictwo w części tekstowej zawiera bardzo interesującą tabelę z nowym schematem stratygraficznym (chronostratygraficznym) czwartorzędu. Jednak największą zaletą atlasu jest jego część ilustracyjna, zawierająca następujące mapy: geologiczną (z 3 przekrojami geologicznymi), geomorfologiczną, miąższości osadów czwartorzędowych, geologiczną podłoża czwartorzędu, ukształtowania podłoża czwartorzędu, mapy zawartości Ag, Al, B, Ba, Co, Cr, Cu, Ga, La, Li, Mn, Mo, Nb, Ni, P, Pb, Sc, Sn, Ti, V, Y, Yb i Zn, mapę kwasowości gleb, mapę całkowitego promieniowania gamma oraz mapę koncentracji Cs-137, K-40, U-238 i Th-232.

Pozytywne wyniki kompleksowych badań geochemicznych i radiologicznych można potraktować jako najlepszą reklamę terenu wymarzonego dla turystyki, rekreacji i tak modnego obecnie rolnictwa ekologicznego.

Atlas zamykają mapy geośrodowiskowe: geopotencjału z danymi o zasobach surowców mineralnych i wód podziemnych oraz obszarów prawnie chronionych, zagrożeń środowiska, zarówno naturalnych, jak też spowodowanych przez człowieka oraz konfliktów środowiskowych, informującą w jaki sposób negatywne skutki działalności człowieka mogą być zminimalizowane. Zamieszczono również dwa przetworzone zdjęcia satelitarne, pokazujące "z kosmosu" cały badany teren.

Kompleksowa analiza materiału dostarczyła argumentów o wyjątkowej wartości całego obszaru ze względu na walory przyrodnicze, krajobrazowe i, jak dotychczas, niewielkie skutki antropopresji. Obszar ten powinien być wykorzystany dla celów turystycznych, rekreacyjnych i rolniczych (z postulatem wprowadzenia rolnictwa ekologicznego). Rozwój infrastruktury, a zwłaszcza sieci komunikacyjnej (projektowane są autostrady i drogi ekspresowe), należy wprowadzać z dużą rozwagą, uwzględniając unikatowe walory obszaru.

Na koniec należy koniecznie wspomnieć, że w badaniach, które były podstawą atlasu, poza osobami uhonorowanymi nagrodą, brali udział: A. Danielewska, A. Felter, T. Hordejuk, B. Kiełkiewicz, Z. Kowalski, T. Krzywicki, M. Mikołajczyk, J. Mitręga, J. P. Pachla, A. Pasieczna i S. Wołkowicz ze strony polskiej oraz J. Arustienë, A. Bitinas, R. Taraąkevicius, J. Mażeika, S. ©liaupa i J. Valiunas ze strony litewskiej.

W ramach Konferencji odbyło się kilka wycieczek naukowych. Wśród nich jedna do Oddziału Górnośląskiego Instytutu w Sosnowcu, gdzie S. Dybova-Jachowicz i J. Jureczka zaprezentowali uczestnikom kolekcje paleobotaniczne, a następnie, w Mikołowie i Czerwonce-Leszczynach, odsłonięcia serii mułowcowej karbonu produktywnego.

Na innych wycieczkach w kopalniach węgla brunatnego w Bełchatowie, Turowie i w odsłonięciach osadów trzeciorzędowych okolic Żagania, uczestnicy poznawali okazy flory trzeciorzędowej i czwartorzędowej. Przewodnikami tych wycieczek byli m.in. J. Kasiński i S. Dyjor.

Państwo Subotowicze są Polakami, mają trójkę dzieci: dziewczynka lat 8, chłopcy 5 lat i 5 miesięcy. Żyją niezwykle biednie, są bez stałej pracy. Z wielkim wysiłkiem, przy pomocy ludzi dobrej woli, sami odbudowują dom. Na razie mieszkają w walącej się starej stodole. Dzieci czasowo przebywają u dziadków.

Władze miejscowe dały im niewielkie odszkodowanie - 300 litów (75 dol. US). Dlatego każda pomoc ma dla nich ogromne znaczenie. Może więc pomożemy im raz jeszcze?

03.08. Dyrekcja Instytutu uroczyście podziękowała R. Wagnerowi za jego wieloletnią pracę na stanowisku zastępcy dyrektora naczelnego, dyrektora ds. badań geologicznych. Dyrektorowi R. Wagnerowi wręczono okolicznościowe podarunki.

08-18.08. T. Peryt konsultował we Lwowie z geologami ukraińskimi przebieg prac geologicznych w zapadlisku przedkarpackim, a następnie zapoznał się z odsłonięciami gipsów w okolicach Lwowa.

12.08. INFORADIO wyemitowało wywiad z M. Granicznym nt. wykorzystania metod teledekcyjnych, fotogrametrycznych i fotointerpretacyjnych dla minimalizacji skutków powodzi.

17-21.08. M. Stępniewski na międzynarodowej konferencji METEOROIDS'98, zorganizowanej przez Słowacką Akademię Nauk w Tatrzańskiej Łomnicy, zaprezentował poster pt.: The extraordinary L5 (S1) chondrite Baszkówka, Poland.

19.08. Program I Polskiego Radia nadał rozmowę z M. Podemskim na temat prac prowadzonych w Instytucie nad osuwiskami karpackimi, powstałymi w wyniku ulewnych deszczów i powodzi w 1997 roku.

22-26.08. M. Graniczny wziął udział w Kopenhadze (Dania) w spotkaniu roboczym Syd-Norden Programme, zorganizowanym przez Duńską i Grenlandzką Służbę Geologiczną.

30.08-5.09. Doroczne spotkanie Forum Dyrektorów Europejskich Służb Geologicznych (FOREGS'98): 30.08.-1.09.: obrady w Instytucie w Warszawie; 2-5.09.: wycieczka geologiczno-krajoznawcza na trasie: Warszawa - Góry Świętokrzyskie - Kraków (+ Karpaty, + Wieliczka) - Warszawa.