Wersja kolorowa, plik PDF 620 KB
W tym numerze:
Marek Graniczny, Zbigniew Kowalski
Niestabilny grunt
28 stycznia runął dach hali wystawowej w Chorzowie. Zginęło 65 osób, ponad 140 zostało rannych. Wśród przyczyn katastrofy wymienia się nadmierne obciążenie dachu śniegiem i lodem, błędy konstrukcyjne i zaniedbania w konserwacji obiektu. Czy to wszystkie przyczyny tragedii?
Bezpośrednio po katastrofie budowlanej hali wystawowej w Chorzowie zebrano dane topograficzne z rejonu obiektu, wykorzystując materiały geodezyjne publikowane przez Urząd Miasta Katowice oraz mapy topograficzne w skali 1:10 000. Dane te skonfrontowano z bazą danych interferometrycznych północnej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.
W celu dokładnego zlokalizowania hali (która nie jest zaznaczona na dostępnych podkładach topograficznych w skali 1:10 000), specjaliści z Oddziału Górnośląskiego PIG w Sosnowcu przeprowadzili sesję pomiarową przy pomocy odbiorników GPS.
Tak jak się spodziewano, w obrębie samej hali nie zarejestrowano punktów interferometrycznych – obiekt ten wybudowano 6 lat temu, zaś program komputerowy selekcjonuje i zestawia punkty w pełnym, 12 letnim cyklu obserwacji. Zarejestrowano natomiast punkty w bezpośrednim sąsiedztwie hali.
Pomimo, że spodziewano się przemieszczeń powierzchni terenu (pod halą i wokół niej znajdują się płytkie wyrobiska górnicze, obecnie nieużywane) to jednak ich rozmiary były zaskoczeniem. Przemieszczenia sięgały kilkunastu milimetrów, i to zarówno w dół, jak i w górę.
W celu dokładniejszego zbadania tego zjawiska należy przeprowadzić szczegółową analizę statystyczną punktów oraz porównać wyniki z precyzyjnymi pomiarami geodezyjnymi wykonanymi w terenie oraz danymi z kopalń.
Uzyskane rezultaty pozwalają jednak na stwierdzenie, że podłoże pod halą i wokół niej było niestabilne. Teoretycznie, mogło to wpłynąć na osłabienie konstrukcji hali, czy nawet jej uszkodzenie (jak podano do wiadomości, miało to miejsce w latach uprzednich) a miary nieszczęścia dopełnił zlodzony śnieg, zalegający grubą warstwą na jej dachu.
Tadeusz Peryt
W sprawie nierzetelnych informacji
Niedawne zmiany kierownictwa w Państwowym Instytucie Geologicznym doczekały się dwóch tekstów im poświęconych – „Dość marksizmu w geologii” („Nie” z 15 grudnia 2005 roku) i „Dobry fachowiec, ale nie nasz” („Przegląd” z 22 stycznia 2006 roku).
Obydwa artykuły obfitują w nieprawdziwe wiadomości, co najwidoczniej jest następstwem zaniedbania sprawdzenia przez dziennikarzy – łatwych skądinąd do zweryfikowania – nierzetelnych informacji, przekazywanych przez zacietrzewionych informatorów.
Jest rzeczą szczególnie przykrą, że niektóre z oczywistych kłamstw dotyczą prof. dr hab. inż. Stefana Kozłowskiego, osoby niebywale zasłużonej dla Państwowego Instytutu Geologicznego.
Dla przykładu, wbrew tekstowi zamieszczonemu w „Przeglądzie”, prof. S. Kozłowski nie był członkiem Akademii Nauk Społecznych przy KC PZPR, a w obecnym rządzie nie objął stanowiska doradcy ministra Jana Szyszko. Nie został także usunięty dyscyplinarnie z Instytutu przez byłego dyrektora PIG (jak o tym pisze „Nie”).
Lesław Skrzypczyk
Nowa struktura organizacyjna gospodarki wodnej
W związku z pracami nad nową strukturą zarządzania w gospodarce wodnej, minister środowiska planuje powołanie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (KZGW). Opracowaniem założeń kierunków polityki ministra środowiska w zakresie gospodarowania wodami oraz realizacją zadań z niej wynikających zajmuje się Departament Zasobów Wodnych (DZW) w Ministerstwie Środowiska. Założony harmonogram przewiduje rozpoczęcie funkcjonowania KZGW z dniem 1 lipca 2006 r.
Jednym z zadań DZW jest współpraca z Departamentem Geologii i Koncesji Geologicznych w Ministerstwie Środowiska w zakresie zapewnienia funkcjonowania państwowej służby hydrogeologicznej.
Organy i instytucje związane z gospodarką wodną realizują zadania zgodnie z ustawą Prawo wodne. Generalnie zarządzanie wodami powierzchniowymi i podziemnymi prowadzą obecnie struktury podległe Ministrowi Środowiska tzn. DZW, Biuro Gospodarki Wodnej (do czasu powołania KZGW) i podległe regionalne zarządy gospodarki wodnej (RZGW), w zakresie wód powierzchniowych Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej realizujący zadania państwowej służby hydro-meteorologicznej. W zarządzaniu wodami podziemnymi bierze udział Państwowy Instytut Geologiczny, który realizuje zadania państwowej służby hydrogeologicznej.
Jerzy Gągol
Tajemniczy kamień z Kontrewersu
W 1988 roku mieszkaniec wsi Kontrewers (gmina Mniów, powiat kielecki) Henryk Gonciarz odkrył na gruncie swoich rodziców, na skraju lasu, głaz dolnojurajskiego piaskowca z tajemniczymi rytami.
Petroglif przedstawia dwa człekopodobne stworki wysokości ok. 20 i 30 cm. Przeprowadzone przez dr Eligię Gąssowską archeologiczne badania weryfikacyjne nie stwierdziły w pobliżu znaleziska żadnej warstwy kulturowej, a w sprawozdaniu z tych badań napisano, że ryty przedstawiają postaci przypominające diabełki i mogły mieć znaczenie rytualne lub magiczne.
Sensacyjny telewizyjny reportaż spowodował, że do Kontrewersu ruszyły pielgrzymki miłośników teorii von Dänikena, którzy nie mieli wątpliwości, że ryty są wizerunkami kosmitów.
W skrócie styczeń – luty 2006
23–27.01 W. Mizerski wyjechał do Lwowa, by w Instytucie Geologii, Geochemii i Paliw Kopalnych sfinalizować prace związane z przygotowanymi do druku publikacjami dotyczącymi problemów zachodniego i południowo-zachodniego przedpola platformy wschodnioeuropejskiej.
31.01 W Uckeritz (Niemcy) Z. Wiśniowski (Oddział Pomorski PIG) uczestniczył w spotkaniu Polsko-Niemieckiej Grupy Roboczej ds. zagospodarowania wód podziemnych we wschodniej części wyspy Uznam.
6–7.02 J. Kasiński oraz M. Gientka w Ispra (Włochy) wzięli udział w spotkaniu dotyczącym realizacji tematu „Projekt pilotowy dla Górnego Śląska – odpady pogórnicze i przeróbcze”, zorganizowanym przez Joint Research Center.
8–10.02 Do Mińska, na konsultacje w Instytucie Geochemii i Geofizyki Narodowej Akademii Nauk Białorusi, dotyczące współpracy bilateralnej w obrębie regionu przygranicznego Polski i Białorusi, wyjechał L. Marks.
12–16.02 W konferencji „ENGINE – Enhanced Geothermal Innovative Network for Europe” w ramach projektu UE, wzięli udział J. Szewczyk, W. Irmiński i M. Wróblewska. Spotkanie odbyło się w Orleanie (Francja).
14–18.02 S. Mikulski uczestniczył w spotkaniu Komitetu Naukowego IGCP, które odbyło się w Paryżu.
16–17.02 L. Skrzypczyk oraz T. Nałęcz we Frankfurcie nad Odrą uczestniczyli w Drugiej Naradzie Podgrupy Roboczej „Zarządzanie danymi”, organizowanej przez Międzynarodową Komisję Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniami.
18–21.02 W Londynie odbyła się konferencja „European marine sand and gravel – reeling in the experts”, na której referat przedstawił Sz. Uścinowicz (Oddział Geologii Morza PIG).
22–25.02 W ramach unijnego projektu MAGIC, w Ostravie odbyło się spotkanie wykonawców, w którym udział wzięli M. Wróblewska i W. Irmiński.