2023
Informacje ogólne i występowanie
Głównym regionem występowania udokumentowanych złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego udokumentowano również na przedgórzu Karpat, niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w wyłącznej strefie ekonomicznej RP (Bałtyk – off shore; mapa). Około trzy czwarte udokumentowanych zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, triasu, jury, kredy, paleogenu, a część jednego złoża – w utworach prekambru zapadliska przedkarpackiego.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim głównie w utworach permu oraz częściowo w utworach dewonu, karbonu oraz kambru, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa. Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w odrębnym rozdziale (Azotowy gaz ziemny).
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują głównie w utworach mioceńskich oraz częściowo w utworach jury, kredy, dewonu, karbonu, traisu i prekambru. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząco w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu).
W wyłącznej strefie ekonomicznej RP gaz ziemny występuje samodzielnie w złożach B 4, B 6, B 21 oraz wraz z ropą naftową w złożach B 3 i B 8.
W udokumentowanych złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 72,2% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 23,4% tych zasobów. Zasoby wyłącznej strefy ekonomicznej RP oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 3,3% i 1,1% zasobów krajowych).
Zasoby i wydobycie
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu - około 34 MJ/m3).
Tabela 1. Gaz ziemny – mln m3W 2023 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 153,53 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zwiększyły się o 0,01 mld m3. W 2023 roku włączono do bilansu złoża: Sierosław (udokumentowane wydobywalne zasoby bilansowe 888,00 mln m3), Bratkowice (57,00 mln m3), Grochowce (27,96 mln m3).
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 105,30 mld m3, co stanowi 68,6% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2023 r. wyniosły 79,89 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica II (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6 653,24 mln m3. Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało, skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złóż kopalin, złoże gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2023 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2023 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wynosiło 4 600,56 mln m3 i było o 118,27 mln m3 mniejsze niż w roku 2022.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2023.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3. Złoża, których eksploatacja została zaniechana z uwagi na sczerpanie zasobów wydobywalnych, mają zatwierdzone zasoby geologiczne bilansowe bądź pozabilansowe.
Zasoby perspektywiczne konwencjonalnego gazu ziemnego według Bilansu perspektywicznych zasobów kopalin Polski związane są z formacjami ropo-gazonośnymi: na Niżu Polskim (kambryjska – około 1,3 mld m3, dewońsko-karbońska – około 56,22 mld m3, czerwonego spągowca – około 1 410 mld m3, dolomitu głównego – około 219 mld m3, mezozoiczna – zasoby prawdopodobne około 11,25 mld m3, a hipotetyczne – 55,22 mld m3), na Przedgórzu Karpat i w Karpatach (miocen wraz z podłożem w zapadlisku przedkarpackim – około 57,1 mld m3, Karpaty fliszowe wraz z ich podłożem – około 30,6 mld m3)*. Długookresowe perspektywy poszukiwawcze związane są z zachodnią i wschodnią częścią Karpat oraz przedgórzem Karpat (szczególnie antykliny kompakcyjne pod utworami miocenu), utworami karbonu północno-wschodniej krawędzi platformy zachodnioeuropejskiej, formacją czerwonego spągowca występującą na dużych głębokościach rzędu 3 500-6 500 m, obszarem zachodnich części platform dolomitu głównego oraz ze wschodnią częścią monokliny przedsudeckiej. Zasoby niekonwencjonalnego gazu ziemnego (technicznie wydobywalnego) w łupkach niższego paleozoiku basenu bałtycko-podlasko-lubelskiego w obszarze lądowym szacowane są na około 75,3-622,2 mld m3, a na obszarze morskim na około 126,7-166,1 mld m3**. W odniesieniu do gazu zamkniętego w permskich piaskowcach czerwonego spągowca strefy poznańsko-kaliskiej, piaskowców karbonu strefy wielkopolsko-śląskiej i piaskowców kambru w zachodniej części basenu bałtyckiego ich łączne zasoby geologiczne szacowane są na 1 528-1 995 mld m3, co w przeliczeniu na zasoby technicznie wydobywalne daje wielkość około 153-200 mld m3.
Opracowali: Martyna Czapigo-Czapla, Dariusz Brzeziński
* Feldman-Olszewska A., Kiersnowski H., Peryt T., Pacześna J., Laskowicz R., Janas M., Głuszyński A., Waśkiewicz K., 2020 – „Ropa naftowa (crude oil), gaz ziemny (natural gas), kondensat ropno-gazowy (condensate)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 49-69. PIG-PIB, Warszawa.
** Wójcicki A., Kiersnowski H., Podhalańska T., Janas M., Głuszyński A., Pacześna J., Adamczak-Biały T., 2020 – „Gaz i ropa z łupków (shale gas, shale oil), gaz zamknięty (tight gas)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 70-83. PIG-PIB, Warszawa.
2022
Informacje ogólne i występowanie
Głównym regionem występowania udokumentowanych złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego udokumentowano również na przedgórzu Karpat, niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w wyłącznej strefie ekonomicznej RP (Bałtyk – off shore; mapa). Około trzy czwarte udokumentowanych zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, triasu, jury, kredy, paleogenu, a część jednego złoża – w utworach prekambru zapadliska przedkarpackiego.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim głównie w utworach permu oraz częściowo w utworach dewonu, karbonu oraz kambru, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa. Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w odrębnym rozdziale (Azotowy gaz ziemny).
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują głównie w utworach mioceńskich oraz częściowo w utworach jury, kredy, dewonu, karbonu, traisu i prekambru. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząco w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu).
W wyłącznej strefie ekonomicznej RP gaz ziemny występuje samodzielnie w złożach B 4, B 6, B 21 oraz wraz z ropą naftową w złożach B 3 i B 8.
W udokumentowanych złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 71,7% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 23,9% tych zasobów. Zasoby wyłącznej strefy ekonomicznej RP oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 3,3% i 1,1% zasobów krajowych).
Zasoby i wydobycie
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu około 34 MJ/m3).
W 2022 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 153,52 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zwiększyły się o 8,25 mld m3. W 2022 r. włączono do bilansu złoża: Rokietnica (udokumentowane wydobywalne zasoby bilansowe 1 178,10 mln m3), Bajerze (433,58 mln m3), Tuchola (327,92 mln m3), Mielniki – Nowe Sioło (273,56 mln m3), Kulno (220,00 mln m3), Jastrzębiec (170,45 mln m3) , Korzeniówek (75,08 mln m3), Chałupczyn (18,20 mln m3). Największe przyrosty zasobów wydobywalnych odnotowano w złożach: Przemyśl, Lubiatów, Żuchlów, Mirocin. Ubytki zasobów spowodowane były głównie wydobyciem.
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 104,84 mld m3, co stanowi 68,3% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2022 r. wyniosły 77,96 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica II (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6 653,24 mln m3. Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało, skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złóż kopalin, złoże gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2022 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2022 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wyniosło 4 718,83 mln m3 i było o 143,77 mln m3 mniejsze niż w 2021 r.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2022.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3. Złoża, których eksploatacja została zaniechana z uwagi na sczerpanie zasobów wydobywalnych, mają zatwierdzone zasoby geologiczne bilansowe bądź pozabilansowe.
Zasoby perspektywiczne konwencjonalnego gazu ziemnego według Bilansu perspektywicznych zasobów kopalin Polski związane są z formacjami ropo-gazonośnymi: na Niżu Polskim (kambryjska – około 1,3 mld m3, dewońsko-karbońska – około 56,22 mld m3, czerwonego spągowca – około 1 410 mld m3, dolomitu głównego – około 219 mld m3, mezozoiczna – zasoby prawdopodobne około 11,25 mld m3, a hipotetyczne – 55,22 mld m3), na Przedgórzu Karpat i w Karpatach (miocen wraz z podłożem w zapadlisku przedkarpackim – około 57,1 mld m3, Karpaty fliszowe wraz z ich podłożem – około 30,6 mld m3)*. Długookresowe perspektywy poszukiwawcze związane są z zachodnią i wschodnią częścią Karpat oraz przedgórzem Karpat (szczególnie antykliny kompakcyjne pod utworami miocenu), utworami karbonu północno-wschodniej krawędzi platformy zachodnioeuropejskiej, formacją czerwonego spągowca występującą na dużych głębokościach rzędu 3 500-6 500 m, obszarem zachodnich części platform dolomitu głównego oraz ze wschodnią częścią monokliny przedsudeckiej. Zasoby niekonwencjonalnego gazu ziemnego (technicznie wydobywalnego) w łupkach niższego paleozoiku basenu bałtycko-podlasko-lubelskiego w obszarze lądowym szacowane są na około 75,3-622,2 mld m3, a na obszarze morskim na około 126,7-166,1 mld m3**. W odniesieniu do gazu zamkniętego w permskich piaskowcach czerwonego spągowca strefy poznańsko-kaliskiej, piaskowców karbonu strefy wielkopolsko-śląskiej i piaskowców kambru w zachodniej części basenu bałtyckiego ich łączne zasoby geologiczne szacowane są na 1 528-1 995 mld m3, co w przeliczeniu na zasoby technicznie wydobywalne daje wielkość około 153-200 mld m3.
Opracowali: Martyna Czapigo-Czapla, Dariusz Brzeziński
* Feldman-Olszewska A., Kiersnowski H., Peryt T., Pacześna J., Laskowicz R., Janas M., Głuszyński A., Waśkiewicz K., 2020 – „Ropa naftowa (crude oil), gaz ziemny (natural gas), kondensat ropno-gazowy (condensate)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 49-69. PIG-PIB, Warszawa.
** Wójcicki A., Kiersnowski H., Podhalańska T., Janas M., Głuszyński A., Pacześna J., Adamczak-Biały T., 2020 – „Gaz i ropa z łupków (shale gas, shale oil), gaz zamknięty (tight gas)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 70-83. PIG-PIB, Warszawa.
2021
Informacje ogólne i występowanie
Głównym regionem występowania udokumentowanych złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego udokumentowano również na przedgórzu Karpat, niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około trzy czwarte udokumentowanych zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, triasu, jury, kredy, paleogenu, a część jednego złoża – w utworach prekambru zapadliska przedkarpackiego.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim głównie w utworach permu oraz częściowo w utworach dewonu i karbonu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu, permu oraz kambru. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa. Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w odrębnym rozdziale (Azotowy gaz ziemny).
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują głównie w utworach mioceńskich oraz częściowo w utworach jury, kredy, dewonu, karbonu, traisu i prekambru. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząco w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu). W Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje samodzielnie w złożach B 4, B 6, B 21 oraz wraz z ropą naftową w złożach B 3 i B 8.
W udokumentowanych złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 73,9% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 21,4% tych zasobów. Zasoby Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 3,6% i 1,1% zasobów krajowych).
Zasoby i wydobycie
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu około 34 MJ/m3).
W 2021 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 145,27 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zwiększyły się o 1,34 mld m3. W 2021 r. włączono do bilansu złoża: Chwalęcin (udokumentowane wydobywalne zasoby bilansowe: 335,62 mln m3), Dargosław (536,26 mln m3), Granówko (132,42 mln m3), Koźminiec (54,44 mln m3), Królewska Góra (142,21 mln m3), Szczepowice (299,89 mln m3) oraz Wielgoszówka (18,87 mln m3). Największy przyrost zasobów wydobywalnych odnotowano w złożu BMB (Barnówko-Mostno-Buszewo). Ubytki zasobów spowodowane były głównie wydobyciem.
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 98,11 mld m3, co stanowi 67,5% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2021 r. wyniosły 72,81 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica II (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6 653,24 mln m3. Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało, skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złóż kopalin, złoże gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2021 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2021 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wyniosło 4 862,60 mln m3 i było o 71,38 mln m3 mniejsze niż w 2020 r.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2021.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3. Złoża, których eksploatacja została zaniechana z uwagi na sczerpanie zasobów wydobywalnych, mają zatwierdzone zasoby geologiczne bilansowe bądź pozabilansowe.
Zasoby perspektywiczne konwencjonalnego gazu ziemnego według Bilansu perspektywicznych zasobów kopalin Polski związane są z formacjami ropo-gazonośnymi: na Niżu Polskim (kambryjska – około 1,3 mld m3, dewońsko-karbońska – około 56,22 mld m3, czerwonego spągowca – około 1 410 mld m3, dolomitu głównego – około 219 mld m3, mezozoiczna – zasoby prawdopodobne około 11,25 mld m3, a hipotetyczne – 55,22 mld m3), na Przedgórzu Karpat i w Karpatach (miocen wraz z podłożem w zapadlisku przedkarpackim – około 57,1 mld m3, Karpaty fliszowe wraz z ich podłożem – około 30,6 mld m3)*. Długookresowe perspektywy poszukiwawcze związane są z zachodnią i wschodnią częścią Karpat oraz przedgórzem Karpat (szczególnie antykliny kompakcyjne pod utworami miocenu), utworami karbonu północno-wschodniej krawędzi platformy zachodnioeuropejskiej, formacją czerwonego spągowca występującą na dużych głębokościach rzędu 3 500-6 500 m, obszarem zachodnich części platform dolomitu głównego oraz ze wschodnią częścią monokliny przedsudeckiej. Zasoby niekonwencjonalnego gazu ziemnego (technicznie wydobywalnego) w łupkach niższego paleozoiku basenu bałtycko-podlasko-lubelskiego w obszarze lądowym szacowane są na około 75,3-622,2 mld m3, a na obszarze morskim na około 126,7-166,1 mld m3**. W odniesieniu do gazu zamkniętego w permskich piaskowcach czerwonego spągowca strefy poznańsko-kaliskiej, piaskowców karbonu strefy wielkopolsko-śląskiej i piaskowców kambru w zachodniej części basenu bałtyckiego ich łączne zasoby geologiczne szacowane są na 1 528-1 995 mld m3, co w przeliczeniu na zasoby technicznie wydobywalne daje wielkość około 153-200 mld m3.
Opracowali: Martyna Czapigo-Czapla, Dariusz Brzeziński
* Feldman-Olszewska A., Kiersnowski H., Peryt T., Pacześna J., Laskowicz R., Janas M., Głuszyński A., Waśkiewicz K., 2020 – „Ropa naftowa (crude oil), gaz ziemny (natural gas), kondensat ropno-gazowy (condensate)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 49-69. PIG-PIB, Warszawa.
** Wójcicki A., Kiersnowski H., Podhalańska T., Janas M., Głuszyński A., Pacześna J., Adamczak-Biały T., 2020 – „Gaz i ropa z łupków (shale gas, shale oil), gaz zamknięty (tight gas)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 70-83. PIG-PIB, Warszawa.
2020
Informacje ogólne i występowanie
Głównym regionem występowania udokumentowanych złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego udokumentowano również na przedgórzu Karpat, niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około 75% udokumentowanych zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w odrębnym rozdziale (Azotowy gaz ziemny).
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jury, kredy i miocenu. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje samodzielnie w złożach B 4, B 6, B 21 oraz wraz z ropą naftową w złożach B 3 i B 8.
W udokumentowanych złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 73,4% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 21,9% tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 3,6% i 1,1% zasobów krajowych).
Zasoby i wydobycie
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu około 34 MJ/m3).
W 2020 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 143,92 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 0,33 mld m3. W 2020 r. włączono do bilansu złoże Gnojnica (udokumentowane wydobywalne zasoby bilansowe: 148,59 mln m3). Największe przyrosty zasobów odnotowano w złożu Brońsko (włączenie nowych odwiertów do eksploatacji, zabiegi intensyfikujące wydobycie) oraz w złożach Trzebusz (zatwierdzenie dokumentacji geologiczno-inwestycyjnej), Paproć, Załęcze (głównie lepsze rozpoznanie złoża prowadzoną eksploatacją oraz zabiegi intensyfikujące wydobycie). Ubytki zasobów spowodowane były głównie wydobyciem.
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 95,81 mld m3, co stanowi 66,6% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2020 r. wyniosły 73,51 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica II (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6 653,24 mln m3. Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało, skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złóż kopalin, złoże gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2020 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2020 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wynosiło 4 933,98 mln m3 i było o 42,48 mln m3 mniejsze niż w 2019 r.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2020.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3. Złoża, których eksploatacja została zaniechana z uwagi na sczerpanie zasobów wydobywalnych, mają zatwierdzone zasoby geologiczne bilansowe bądź pozabilansowe.
Zasoby perspektywiczne konwencjonalnego gazu ziemnego według Bilansu perspektywicznych zasobów kopalin Polski związane są z formacjami ropo-gazonośnymi: na Niżu Polskim (kambryjska – około 1,3 mld m3, dewońsko-karbońska – około 56,22 mld m3, czerwonego spągowca – około 1 410 mld m3, dolomitu głównego – około 219 mld m3, mezozoiczna – zasoby prawdopodobne około 11,25 mld m3, a hipotetyczne – 55,22 mld m3), na Przedgórzu Karpat i w Karpatach (miocen wraz z podłożem w zapadlisku przedkarpackim – około 57,1 mld m3, Karpaty fliszowe wraz z ich podłożem – około 30,6 mld m3)*. Długookresowe perspektywy poszukiwawcze związane są z zachodnią i wschodnią częścią Karpat oraz przedgórzem Karpat (szczególnie antykliny kompakcyjne pod utworami miocenu), utworami karbonu północno-wschodniej krawędzi platformy zachodnioeuropejskiej, formacją czerwonego spągowca występującą na dużych głębokościach rzędu 3 500-6 500 m, obszarem zachodnich części platform dolomitu głównego oraz ze wschodnią częścią monokliny przedsudeckiej. Zasoby niekonwencjonalnego gazu ziemnego (technicznie wydobywalnego) w łupkach niższego paleozoiku basenu bałtycko-podlasko-lubelskiego w obszarze lądowym szacowane są na około 75,3-622,2 mld m3, a na obszarze morskim na około 126,7-166,1 mld m3**. W odniesieniu do gazu zamkniętego w permskich piaskowcach czerwonego spągowca strefy poznańsko-kaliskiej, piaskowców karbonu strefy wielkopolsko-śląskiej i piaskowców kambru w zachodniej części basenu bałtyckiego ich łączne zasoby geologiczne szacowane są na 1 528-1 995 mld m3, co w przeliczeniu na zasoby technicznie wydobywalne daje wielkość około 153-200 mld m3.
Opracowali: Martyna Czapigo-Czapla, Dariusz Brzeziński
* Feldman-Olszewska A., Kiersnowski H., Peryt T., Pacześna J., Laskowicz R., Janas M., Głuszyński A., Waśkiewicz K., 2020 – „Ropa naftowa (crude oil), gaz ziemny (natural gas), kondensat ropno-gazowy (condensate)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 49-69. PIG-PIB, Warszawa.
** Wójcicki A., Kiersnowski H., Podhalańska T., Janas M., Głuszyński A., Pacześna J., Adamczak-Biały T., 2020 – „Gaz i ropa z łupków (shale gas, shale oil), gaz zamknięty (tight gas)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 70-83. PIG-PIB, Warszawa.
2019
Informacje ogólne i występowanie
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego udokumentowano również na przedgórzu Karpat, niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około 75% zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w odrębnym rozdziale (Azotowy gaz ziemny).
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jury, kredy i miocenu. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje samodzielnie w złożach B 4, B 6, B 21 oraz wraz z ropą naftową w złożach B 3 i B 8.
W udokumentowanych złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 72,8% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 22,5% tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 3,6% i 1,1% zasobów krajowych).
Zasoby i wydobycie
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu około 34 MJ/m3).
W 2019 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 144,25 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zwiększyły się o 2,09 mld m3. W 2019 r. włączono do bilansu złoża: Brzyska Wola (udokumentowane wydobywalne zasoby bilansowe: 49,00 mln m3), Czarna Wieś (35,02 mln m3), Olchowiec (16,00 mln m3), Pniewy (5 429,60 mln m3), Połęcko (12,90 mln m3), Rogoźnica (167,00 mln m3) oraz Wielichowo W (30,08 mln m3). Największe przyrosty zasobów odnotowano w złożach B 6, Borowo, Wilcze-czerw.spąg. (zatwierdzenie kolejnych dokumentacji lub dodatków geologiczno-inwestycyjnych) oraz w złożach Barnówko-Mostno-Buszewo, Kościan S, Mełgiew A i Mełgiew B, Paproć, Paproć W oraz Przemyśl (głównie lepsze rozpoznanie złoża prowadzoną eksploatacją oraz zabiegi intensyfikujące wydobycie). Ubytki zasobów spowodowane były głównie wydobyciem oraz rozliczeniem zasobów złóż w związku z zakończeniem ich eksploatacji.
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 90,26 mld m3, co stanowi 62,6% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2019 r. wyniosły 74,95 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica II (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złoże gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2019 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2019 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wynosiło 4 976,46 mln m3 i było o 50,45 mln m3 większe niż w 2018 r.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2019.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3. Złoża, których eksploatacja została zaniechana z uwagi na sczerpanie zasobów wydobywalnych, mają zatwierdzone zasoby geologiczne bilansowe bądź pozabilansowe.
Zasoby perspektywiczne konwencjonalnego gazu ziemnego według Bilansu perspektywicznych zasobów kopalin Polski związane są z formacjami ropo-gazonośnymi: na Niżu Polskim (kambryjska – około 1,3 mld m3, dewońsko-karbońska – około 56,22 mld m3, czerwonego spągowca – około 1 410 mld m3, dolomitu głównego – około 219 mld m3, mezozoiczna – zasoby prawdopodobne około 11,25 mld m3, a hipotetyczne – 55,22 mld m3), na Przedgórzu Karpat i w Karpatach (miocen wraz z podłożem w zapadlisku przedkarpackim – około 57,1 mld m3, Karpaty fliszowe wraz z ich podłożem – około 30,6 mld m3)*. Długookresowe perspektywy poszukiwawcze związane są z zachodnią i wschodnią częścią Karpat oraz przedgórzem Karpat (szczególnie antykliny kompakcyjne pod utworami miocenu), utworami karbonu północno-wschodniej krawędzi platformy zachodnioeuropejskiej, formacją czerwonego spągowca występującą na dużych głębokościach rzędu 3 500-6 500 m, obszarem zachodnich części platform dolomitu głównego oraz ze wschodnią częścią monokliny przedsudeckiej. Zasoby niekonwencjonalnego gazu ziemnego (technicznie wydobywalnego) w łupkach niższego paleozoiku basenu bałtycko-podlasko-lubelskiego w obszarze lądowym szacowane są na około 75,3-622,2 mld m3, a na obszarze morskim na około 126,7-166,1 mld m3**. W odniesieniu do gazu zamkniętego w permskich piaskowcach czerwonego spągowca strefy poznańsko-kaliskiej, piaskowców karbonu strefy wielkopolsko-śląskiej i piaskowców kambru w zachodniej części basenu bałtyckiego ich łączne zasoby geologiczne szacowane są na 1 528-1 995 mld m3, co w przeliczeniu na zasoby technicznie wydobywalne daje wielkość około 153-200 mld m3.
Opracowali: Dariusz Brzeziński, Martyna Czapigo-Czapla
* Feldman-Olszewska A., Kiersnowski H., Peryt T., Pacześna J., Laskowicz R., Janas M., Głuszyński A., Waśkiewicz K., 2020 – „Ropa naftowa (crude oil), gaz ziemny (natural gas), kondensat ropno-gazowy (condensate)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 49-69. PIG-PIB, Warszawa.
** Wójcicki A., Kiersnowski H., Podhalańska T., Janas M., Głuszyński A., Pacześna J., Adamczak-Biały T., 2020 – „Gaz i ropa z łupków (shale gas, shale oil), gaz zamknięty (tight gas)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 70-83. PIG-PIB, Warszawa.
2018
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego udokumentowano również na przedgórzu Karpat, niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około 75% zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w odrębnym rozdziale (Azotowy gaz ziemny).
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jury, kredy i miocenu. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje samodzielnie w złożach B 4, B 6, B 21 oraz wraz z ropą naftową w złożach B 3 i B 8.
W udokumentowanych złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 72% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 23% tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 3% i 1% zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu około 34 MJ/m3).
W 2018 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 142,16 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zwiększyły się o 22,97 mld m3. W 2018 r. włączono do bilansu złoża: B 21 (udokumentowane wydobywalne zasoby bilansowe: 275 mln m3), Jata (13,67 mln m3), Krobielewko (25 886,50 mln m3) oraz Miłosław (201,14 mln m3). Z krajowego bilansu zasobów złóż kopalin wykreślono złoże Porażyn. Największe przyrosty zasobów, wynikające z zatwierdzenia kolejnych opracowań odnotowano w złożach Pruchnik-Pantalowice oraz Młodasko.
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 90,56 mld m3, co stanowi 64% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2018 r. wyniosły 66,64 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica II (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złoże gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2018 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2018 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wynosiło 4 926,01 mln m3 i było o 83,11 mln m3 mniejsze niż w 2017 r.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2018.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3. Złoża, których eksploatacja została zaniechana z uwagi na sczerpanie zasobów wydobywalnych, mają zatwierdzone zasoby geologiczne bilansowe bądź pozabilansowe.
Opracowali: Martyna Czapigo-Czapla, Dariusz Brzeziński
2017
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża tego surowca są znane również z przedgórza Karpat, niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około 75% zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w odrębnym rozdziale (Azotowy gaz ziemny).
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jury, kredy i miocenu. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w złożach samodzielnych B 4 i B 6 i towarzyszy ropie naftowej w złożach B 3 i B 8.
W udokumentowanych złożach na Niżu Polskim występuje obecnie 67% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego, a na przedgórzu Karpat – 28% tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają podrzędną rolę (odpowiednio 4% i 1% zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu około 34 MJ/m3).
W 2017 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 119,19 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 2,75 mld m3. Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. W 2017 r. udokumentowano złoża Kramarzówka (udokumentowane wydobywalne zasoby bilansowe – 1 272,89 mln m3), Miłosław E (926,45 mln m3) oraz Dzików Stary (16 mln m3). Największe przyrosty zasobów odnotowano w złożach B 3, B 8 oraz Kryg-Libusza-Lipinki.
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 94,48 mld m3, co stanowi 79% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2017 r. wyniosły 50,61 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica II (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złoże gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2017 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2017 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wynosiło 5 009,12 mln m3 i było o 64,05 mln m3 mniejsze niż w 2016 r.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2017.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3. Złoża, których eksploatacja została zaniechana z uwagi na sczerpanie zasobów wydobywalnych, mają zatwierdzone zasoby geologiczne bilansowe bądź pozabilansowe.
Opracowali: Martyna Czapigo-Czapla, Dariusz Brzeziński
2016
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża tego surowca są znane z przedgórza Karpat, jak również z Karpat i polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku, gdzie niewielkie zasoby gazu występują w małych złożach (mapa). Około 75% zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w rozdziale „Azotowy gaz ziemny”.
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jury, kredy i miocenu. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w złożach samodzielnych B4 i B6 i towarzyszy ropie naftowej w złożach B3 i B8.
W udokumentowanych złożach na Niżu Polskim występuje obecnie 67,5% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego, a na przedgórzu Karpat – 27,1% tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają podrzędną rolę (odpowiednio 4,1% i 1,3% zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu około 34 MJ/m3).
W 2016 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 121,94 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 3,10 mld m3. Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. Największe przyrosty zasobów związane były z uszczegółowieniem modelu budowy geologicznej i aktualizacją zasobów złóż, m.in. Husów-Albigowa-Krasne, Lubaczów, Przeworsk, Zbąszyń. W 2016 r. udokumentowano złoże Karmin o zasobach wydobywalnych w ilości 495,74 mln m3.
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 98,87 mld m3, co stanowi 81,1% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2016 r. wyniosły 52,30 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica II (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złoże gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2016 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2016 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wynosiło 5,073 mld m3 i było o 0,140 mld m3 mniejsze niż w 2015 r.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2016.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3. Złoża, których eksploatacja została zaniechana z uwagi na sczerpanie zasobów wydobywalnych, mają zatwierdzone zasoby geologiczne bilansowe bądź pozabilansowe.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2015
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża tego surowca są znane z przedgórza Karpat, jak również z Karpat i polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku, gdzie niewielkie zasoby gazu występują w małych złożach (mapa). Około 75% zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w utworach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz znajduje się w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. Na tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach przeważa gaz ziemny zaazotowany, zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, omówiono w rozdziale „Azotowy gaz ziemny”.
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jury, kredy i miocenu. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach – gaz zaazotowany. Złoża należą do złóż strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, o gazowo-naporowych warunkach eksploatacji.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredy i paleogenu, zarówno w złożach samodzielnych, jak i w złożach ropy naftowej lub kondensatu. Jest to gaz wysokometanowy (przeważnie zawiera ponad 85% metanu), niskoazotowy (średnio kilka procent azotu).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w złożach samodzielnych B4 i B6 i towarzyszy ropie naftowej w złożach B3 i B8.
W udokumentowanych złożach na Niżu Polskim występuje obecnie 68,5% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego, a na przedgórzu Karpat – 26,5% tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają podrzędną rolę (odpowiednio 4,0% i 1,0% zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono zasoby wydobywalne gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu naturalnego o różnej zawartości metanu, nie przedstawiono natomiast danych w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania wysokiego metanu około 34 MJ/m3).
W 2015 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 125,04 mld m3 (zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 4,70 mld m3. Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. W 2015 r. udokumentowano złoże Sieraków (udokumentowane zasoby wydobywalne – 93,91 mln m3).
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 102,34 mld m3, co stanowi 82% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2015 r. wyniosły 54,91 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego. Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobywane w czasie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża: Bonikowo (328,63 mln m3 gazu), Brzeźnica (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5 728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. W 2012 r. Minister Środowiska udzielił koncesji na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego w skreślonym w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów złożu gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie działają trzy kawernowe podziemne magazyny: podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2015 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2015 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wynosiło 5,214 mld m3 i było o 0,045 mld m3 mniejsze niż w 2014 r.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2015.
Kilka lat temu Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Amerykańską Służbą Geologiczną (USGS – U.S. Geological Survey), na podstawie danych archiwalnych z lat 1950-1990, oszacował zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w basenie bałtycko-podlasko-lubelskim. Łączne zasoby wydobywalne w lądowej i szelfowej części basenu mogą wynosić maksymalnie 1 920 mld m3 gazu ziemnego oraz 535 mln t ropy naftowej. Biorąc pod uwagę parametry oszacowania, zasoby te najprawdopodobniej wynoszą 346-768 mld m3 w przypadku gazu ziemnego oraz 215-268 mln t w przypadku ropy naftowej*.
W 2014 r. w ramach realizacji zadań Państwowej Służby Geologicznej sporządzono pierwszy, wstępny raport** dotyczący oceny prognostycznych zasobów gazu zamkniętego w wybranych, najbardziej perspektywicznych zwięzłych kompleksach zbiornikowych Polski. Przeanalizowano trzy kompleksy geologiczne: permskie piaskowce czerwonego spągowca strefy poznańsko-kaliskiej, piaskowce karbonu strefy wielkopolsko-śląskiej oraz piaskowce kambru w zachodniej części basenu bałtyckiego.
Na podstawie materiałów archiwalnych oraz najnowszych danych udostępnionych przez firmy poszukiwawcze działające na terenie Polski oszacowano, że prognostyczne zasoby geologiczne gazu zamkniętego występującego na wymienionych obszarach wynoszą prawdopodobnie 1 528-1 995 mld m3. Autorzy raportu zakładają, że zasoby technicznie wydobywalne można oszacować hipotetycznie, przyjmując współczynnik wydobycia 5-15% (średnio 10%) dla każdego z rejonów.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3.
Opracowali: Martyna Czapigo-Czapla, Dariusz Brzeziński
*PIG-PIB, 2012 – Ocena zasobów wydobywalnych gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen bałtycko-podlasko-lubelski). PIG-PIB, Warszawa.
**Wójcicki A., Kiersnowski H., Dyrka I., Adamczak-Biały T., Becker A., Głuszyński A., Janas M., Kozłowska A., Krzemiński L., Kuberska M., Pacześna J., Podhalańska T., Roman M., Skowroński L., Waksmundzka M.I., 2014 – Prognostyczne zasoby gazu ziemnego w wybranych zwięzłych skałach zbiornikowych Polski. PIG-PIB, Warszawa.
2014
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego znane są również z przedgórza Karpat. Niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około trzy czwarte zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w osadach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz występuje w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokomentanowy, w pozostałych złożach dominuje gaz ziemny zaazotowany zawierający od 30 do ponad 80 % metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90 % azotu, określany nazwą „azotowy gaz ziemny” zostały omówione odrębnie.
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jurajskich, kredowych i mioceńskich. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach występuje gaz zaazotowany. Złoża należą do strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, produkujących w warunkach gazowo-naporowych.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredowych i trzeciorzędowych, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząc złożom ropy naftowej lub kondensatu. Wydobycie gazu ze złóż karpackich przebiega w warunkach gazowo-naporowych. Gaz jest wysokometanowy (przeważnie zawiera powyżej 85 % metanu), niskoazotowy (średnio jego zawartość wynosi kilka procent).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w złożach B 4 i B 6 oraz towarzyszy ropie naftowej w złożach B 3 i B 8.
W złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 69 % wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 26 % tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 4,0 % i 1,0 % zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono wielkość zasobów wydobywalnych gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (Gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania dla wysokiego metanu (ok. 34 MJ/m3)).
W 2014 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 129,75 mld m3 (zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 4,55 mld m3. Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. W 2014 roku udokumentowano następujące nowe złoża: Batycze (udokumentowane zasoby wydobywalne – 21,10 mln m3), Komorze (340,05 mln m3) oraz Potok Górny (37 mln m3).
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 106,80 mld m3, co stanowi 82 % ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2014 r. wyniosły 57,30 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego, pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobyte w okresie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża Bonikowo (328,63 mln m3), Brzeźnica (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. W 2012 r. udzielono koncesji na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego w skreślonym w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów, złożu gazu ziemnego Henrykowice E.
Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie funkcjonują trzy kawernowe podziemne magazyny, podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo (rok rozpoczęcia eksploatacji-2014(1)) oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2014 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2014 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tab. 2) wynosiło 5,258 mld m3 i było o 0,230 mld m3 mniejsze niż w roku 2013.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2014.
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Amerykańską Służbą Geologiczną (USGS – U.S. Geological Survey), w oparciu o dane archiwalne z lat 1950-1990, oszacował zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w basenie bałtycko-podlasko-lubelskim. Łączne zasoby wydobywalne gazu ziemnego dla lądowej i szelfowej części basenu mogą wynosić maksymalnie 1920 mld m3, ropy naftowej 535 mln t. Biorąc pod uwagę parametry oszacowania, zasoby te mieszczą się z największym prawdopodobieństwem w przedziale 346 – 768 mld m3 dla gazu ziemnego oraz 215 – 268 mln t dla ropy naftowej(2).
W roku 2014 w ramach realizacji zadań Państwowej Służby Geologicznej sporządzono pierwszy, wstępny raport(3) dotyczący oceny prognostycznych zasobów gazu zamkniętego w wybranych najbardziej perspektywicznych zwięzłych kompleksach zbiornikowych Polski. Przeanalizowano trzy kompleksy geologiczne: permskie piaskowce czerwonego spągowca strefy poznańsko-kaliskiej, piaskowce karbonu strefy wielkopolsko-śląskiej oraz piaskowce kambru w zachodniej części basenu bałtyckiego.
W oparciu o materiały archiwalne oraz najnowsze dane udostępnione przez firmy poszukiwawcze działające na terenie Polski, oszacowano iż najbardziej prawdopodobna wartość prognostycznych zasobów geologicznych gazu zamkniętego w Polsce dla wyżej wymienionych obszarów, jest rzędu 1528-1995 mld m3. Autorzy raportu zakładają, że zasoby technicznie wydobywalne można oszacować hipotetycznie, przyjmując współczynnik wydobycia 5-15 % (średnio 10 %) dla każdego z rejonów.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3.
Opracowała: Martyna Czapigo-Czapla
(1)www.osm.pgnig.pl
(2)PIG-PIB, 2012 – Ocena zasobów wydobywalnych gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen bałtycko-podlasko-lubelski). PIG-PIB, Warszawa.
(3)Wójcicki A., Kiersnowski H., Dyrka I., Adamczak-Biały T., Becker A., Głuszyński A., Janas M., Kozłowska A., Krzemiński L., Kuberska M., Pacześna J., Podhalańska T., Roman M., Skowroński L., Waksmundzka M.I., 2014 – Prognostyczne zasoby gazu ziemnego w wybranych zwięzłych skałach zbiornikowych Polski. PIG-PIB, Warszawa.
2013
Gaz ziemny
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego znane są również z przedgórza Karpat. Niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około trzy czwarte zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w osadach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz występuje w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokomentanowy, w pozostałych złożach dominuje gaz ziemny zaazotowany zawierający od 30 do ponad 80 % metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90 % azotu, określany nazwą „azotowy gaz ziemny” zostały omówione odrębnie.
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jurajskich, kredowych i mioceńskich. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach występuje gaz zaazotowany. Złoża należą do strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, produkujących w warunkach gazowo-naporowych.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredowych i trzeciorzędowych, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząc złożom ropy naftowej lub kondensatu. Wydobycie gazu ze złóż karpackich przebiega w warunkach gazowo-naporowych. Gaz jest wysokometanowy (przeważnie zawiera powyżej 85 % metanu), niskoazotowy (średnio jego zawartość wynosi kilka procent).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w złożach B 4 i B 6 oraz towarzyszy ropie naftowej w złożach B 3 i B 8.
W złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 69 % wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 26 % tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 4,0 % i 1,0 % zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono wielkość zasobów wydobywalnych gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (Gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania dla wysokiego metanu (ok. 34 MJ/m3)).
W 2013 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 134,297 mld m3 (zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 5,76 mld m3. Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. W 2013 roku udokumentowano następujące nowe złoża: Brzózka (udokumentowane zasoby wydobywalne – 75,40 mln m3) oraz Podole (13,86 mln m3).
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 111,06 mld m3, co stanowi 83 % ogólnej ilości zasobów wydobywalnych
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2013 r. wyniosły 62,18 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego, pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobyte w okresie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża Bonikowo (328,63 mln m3), Brzeźnica (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. W 2012 r. udzielono koncesji na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego w skreślonym w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów, złożu gazu ziemnego Henrykowice E.
Magazyny gazu buduje się także w złożach soli. W Polsce mamy dwa kawernowe magazyny gazu – PMG Mogilno II oraz PMG Kosakowo, który rozpocznie działalność w 2014 roku. Istniejący w złożu soli – magazyn „Góra” służy do przechowywania ropy naftowej i paliw płynnych. Łącznie na koniec 2013 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2013 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tab. 2.) wynosiło 5,489 mld m3 i było o 0,131 mld m3 mniejsze niż w roku 2012.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2013.
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Amerykańską Służbą Geologiczną (USGS – U.S. Geological Survey), w oparciu o dane archiwalne z lat 1950-1990, oszacował zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w basenie bałtycko-podlasko-lubelskim. Łączne zasoby wydobywalne gazu ziemnego dla lądowej i szelfowej części basenu mogą wynosić maksymalnie 1920 mld m3, ropy naftowej 535 mln ton. Biorąc pod uwagę parametry oszacowania, zasoby te mieszczą się z największym prawdopodobieństwem w przedziale 346 – 768 mld m3 dla gazu ziemnego oraz 215 – 268 mln ton dla ropy naftowej(1).
Występowanie złóż gazu ziemnego zamkniętego w Polsce jest najbardziej prawdopodobne w północno-wschodnim obrzeżeniu monokliny przedsudeckiej w utworach czerwonego spągowca, wykształconych w facji eolicznej. Kilka otworów poszukiwawczych wykonanych w latach 2009-2011 w obszarze na wschód od Poznania potwierdziło występowanie w tym regionie gazu zimnego w zwięzłych piaskowcach czerwonego spągowca.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3.
Opracowała: Martyna Czapigo-Czapla
(1)Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2012 – Ocena zasobów wydobywalnych gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen bałtycko – podlasko – lubelski).
2012
Gaz ziemny
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego znane są również z przedgórza Karpat. Niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około trzy czwarte zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w osadach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz występuje w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokomentanowy, w pozostałych złożach dominuje gaz ziemny zaazotowany zawierający od 30 do ponad 80 % metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90 % azotu, określany nazwą „azotowy gaz ziemny” zostały omówione odrębnie.
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jurajskich, kredowych i mioceńskich. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach występuje gaz zaazotowany. Złoża należą do strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, produkujących w warunkach gazowo-naporowych.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredowych i trzeciorzędowych, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząc złożom ropy naftowej lub kondensatu. Wydobycie gazu ze złóż karpackich przebiega w warunkach gazowo-naporowych. Gaz jest wysokometanowy (przeważnie zawiera powyżej 85 % metanu), niskoazotowy (średnio jego zawartość wynosi kilka procent).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w złożach B 4 i B 6 oraz towarzyszy ropie naftowej w złożach B 3 i B 8.
W złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 69 % wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 26 % tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 4,0 % i 1,0 % zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono wielkość zasobów wydobywalnych gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (Gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania dla wysokiego metanu (ok. 34 MJ/m3)).
W 2012 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 140,059 mld m3 (zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 4,82 mld m3. Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. W 2012 roku udokumentowano następujące nowe złoża: Draganowa (udokumentowane zasoby wydobywalne – 88,27 mln m3) oraz Białoboki (48,00 mln m3).
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 115,77 mld m3, co stanowi 83 % ogólnej ilości zasobów wydobywalnych
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2012 r. wyniosły 66,43 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego, pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobyte w okresie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża Bonikowo (328,63 mln m3), Brzeźnica (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. W 2012 r. udzielono koncesji na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego w skreślonym w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów, złożu gazu ziemnego Henrykowice E.
Magazyny gazu buduje się także w złożach soli (PMG Mogilno II, PMG Kosakowo). Aktualnie czynny jest jeden magazyn gazu „Mogilno II”, a magazyn „Kosakowo” jest w trakcie budowy. Istniejący w złożu soli – magazyn „Góra” służy do przechowywania ropy naftowej i paliw płynnych. Łącznie na koniec 2012 roku obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2012 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tab. 2) wynosiło 5,620 mld m3 i było o 0,026 mld m3 mniejsze niż w roku 2011.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2012.
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Amerykańską Służbą Geologiczną (USGS – U.S. Geological Survey), w oparciu o dane archiwalne z lat 1950-1990, oszacował zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w basenie bałtycko-podlasko-lubelskim. Łączne zasoby wydobywalne gazu ziemnego dla lądowej i szelfowej części basenu mogą wynosić maksymalnie 1920 mld m3, ropy naftowej 535 mln ton. Biorąc pod uwagę parametry oszacowania, zasoby te mieszczą się z największym prawdopodobieństwem w przedziale 346 – 768 mld m3 dla gazu ziemnego oraz 215 – 268 mln ton dla ropy naftowej(1).
Występowanie złóż gazu ziemnego zamkniętego w Polsce jest najbardziej prawdopodobne w północno-wschodnim obrzeżeniu monokliny przedsudeckiej w utworach czerwonego spągowca, wykształconych w facji eolicznej. Kilka otworów poszukiwawczych wykonanych w latach 2009-2011 w obszarze na wschód od Poznania potwierdziło występowanie w tym regionie gazu zimnego w zwięzłych piaskowcach czerwonego spągowca.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3.
Opracowała: Martyna Czapigo-Czapla
(1)Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2012 – Ocena zasobów wydobywalnych gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen bałtycko – podlasko – lubelski).
2011
Gaz ziemny
Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego znane są również z przedgórza Karpat. Niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około trzy czwarte zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w osadach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz występuje w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokomentanowy, w pozostałych złożach dominuje gaz ziemny zaazotowany zawierający od 30 do ponad 80 % metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.
Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90 % azotu, określany nazwą „azotowy gaz ziemny” zostały omówione odrębnie.
Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jurajskich, kredowych i mioceńskich. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach występuje gaz zaazotowany. Złoża należą do strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, produkujących w warunkach gazowo-naporowych.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredowych i trzeciorzędowych, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząc złożom ropy naftowej lub kondensatu. Wydobycie gazu ze złóż karpackich przebiega w warunkach gazowo-naporowych. Gaz jest wysokometanowy (przeważnie zawiera powyżej 85 % metanu), niskoazotowy (średnio jego zawartość wynosi kilka procent).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w złożach B 4 i B 6 oraz towarzyszy ropie naftowej w złożach B 3 i B 8.
W złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 69 % wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 26 % tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 4,0 % i 1,0 % zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono wielkość zasobów wydobywalnych gazu ziemnego ze złóż gazowych oraz złóż ropnych i kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu zwykłego i nie oddają gazu w przeliczeniu na gaz wysokometanowy (Gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste ciepło spalania/ciepło spalania dla wysokiego metanu (ok. 34 MJ/m3)).
W 2011 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 144,881 mld m3 (zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 2,51 mld m3. Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. W 2011 roku udokumentowano następujące nowe złoża: Lisewo (udokumentowane zasoby wydobywalne – 989,50 mln m3), Gajewo (18,30 mln m3), Kamień Mały (129,84 mln m3).
Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 120,24 mld m3, co stanowi 83 % ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2011 r. wyniosły 62,96 mld m3.
W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż wyłączonych z eksploatacji, a przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego, pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobyte w okresie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża Brzeźnica (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5557,12 mln m3). W grudniu 2010 r. nastąpiło oficjalne otwarcie Podziemnego Magazynu Gazu Bonikowo (328,63 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,48 mld m3. Magazyny gazu buduje się także w złożach soli (PMG Mogilno II, PMG Kosakowo) i węgla kamiennego (PMG Nowa Ruda). Aktualnie czynny jest jeden magazyn gazu „Mogilno II”, a magazyn „Kosakowo” jest w trakcie budowy. Istniejący w złożu soli – magazyn „Góra” służy do przechowywania ropy naftowej i paliw płynnych.
Łącznie na koniec 2011 roku obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.
W 2011 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tabela 2) wynosiło 5,646 mld m3 i było o 0,15 mld m3 większe niż w roku 2010.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2011.
Produkcja gazu pokrywa około 40 % krajowego zapotrzebowania.
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Amerykańską Służbą Geologiczną (USGS – U.S. Geological Survey), w oparciu o dane archiwalne z lat 1950-1990, oszacował zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w basenie bałtycko-podlasko-lubelskim. Łączne zasoby wydobywalne dla lądowej i szelfowej części basenu mogą wynosić maksymalnie 1 920 mld m3 gazu ziemnego oraz 535 mln ton ropy naftowej. Biorąc pod uwagę parametry oszacowania, zasoby te mieszczą się z największym prawdopodobieństwem w przedziale 346 – 768 mld m3 dla gazu ziemnego oraz 215 – 268 mln ton dla ropy naftowej(1).
Występowanie złóż gazu ziemnego zamkniętego w Polsce jest najbardziej prawdopodobne w północno-wschodnim obrzeżeniu monokliny przedsudeckiej w utworach czerwonego spągowca, wykształconych w facji eolicznej. Kilka otworów poszukiwawczych wykonanych w latach 2009-2011 w obszarze na wschód od Poznania potwierdziło występowanie w tym regionie gazu zimnego w zwięzłych piaskowcach czerwonego spągowca.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 3.
Opracowała: Martyna Czapigo-Czapla
(1)Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2012 – Ocena zasobów wydobywalnych gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen bałtycko – podlasko – lubelski).
