2022
Informacje ogólne i występowanie
W Polsce potwierdzone są liczne wystąpienia bursztynu w utworach paleogeńskich (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowych (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami bursztynu w strefie plażowej Morza Bałtyckiego (zwłaszcza części wschodniej), które są przedmiotem zbieractwa kolekcjonerskiego i „zawodowego” (tzw. poławiacze bursztynu), złoża bursztynu zlokalizowane są także w województwie pomorskim oraz lubelskim.
W osadach paleogeńskich bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne (tzw. niebieska ziemia) występują na głębokości 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, paleogeńskie osady bursztynonośne w wielu rejonach występują płycej, bo na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach paleogeńskich bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa koło Ustki – w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną w osadach czwartorzędowych. Seria bursztynonośna o średniej miąższości 1,98 m występuje tam na głębokości około 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z degradowanych utworów paleogeńskich, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w plażowych osadach kopalnych i współczesnych.
Zasoby i wydobycie
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2022 r. zwiększyły się w stosunku do roku poprzedniego i wynoszą 3 491,58 ton bursztynu, za sprawą udokumentowania w powiecie lubartowskim nowego złoża Niedźwiada Kolonia II o zasobach 3,33 t. Jest to złoże wydzielone ze złoża Górka Lubartowska, a bursztyn jest tu kopaliną towarzyszącą kruszywu naturalnemu i osadom glaukonitonośnym. Bursztyn w złożu Niedźwiada Kolonia II występuje w piaskach i mułkach z glaukonitem eocenu górnego, zalegających bezpośrednio na zwietrzelinie węglanowych utworów kredy górnej. Średnia zawartość bursztynu w złożu wynosi 0,02%, natomiast średnia zasobność w otworach rozpoznawczych wynosi 82,25 g/m2. Pozyskany surowiec może mieć zastosowanie w przemyśle jubilerskim i medycznym. W roku 2022 nie prowadzono wydobycia, pomimo aktywnych siedmiu koncesji dla złóż: Górka Lubartowska VIII, Górka Lubartowska IX, Górka Lubartowska-Leszkowice, Górka Lubartowska-Niedźwiada, Leszkowice 1, Niedźwiada II i Niedźwiada III.
Z informacji otrzymanych przez PIG-PIB od marszałków województw: lubelskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego, wynika, że w 2022 roku, w wyniku robót wykonywanych w ramach zatwierdzonych projektów robót geologicznych, bursztyn pozyskano jedynie na terenie województwa pomorskiego (w ilości 40 kg). W roku 2022 na terenie województwa pomorskiego zatwierdzono 3 nowe projekty robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznanie złóż bursztynu, na terenie województwa lubelskiego – jeden (zakończony udokumentowaniem złoża Niedźwiada Kolonia II), natomiast na terenie pozostałych dwóch województw marszałkowie nie wydali żadnej nowej decyzji zatwierdzającej takie projekty robót.
Z informacji uzyskanej z Krajowej Administracji Skarbowej wynika, że w roku 2022 Służba Celno-Skarbowa zatrzymała łącznie 11,6 kg bursztynu podczas prób przemytu na granicach zewnętrznych Polski (przejścia drogowe, morskie i lotnicze), natomiast w wyniku licytacji sprzedano 1 433,4 kg zatrzymanego bursztynu. Ponadto podczas kontroli w jednej ze spółek, w sprawie niezwiązanej z przemytem, zabezpieczono 166 kg bursztynu.
Dodatkowo szacuje się (choć szacunek ten jest bardzo przybliżony), że corocznie możliwy jest uzysk bursztynu zbieranego na plażach w ilości około 5-6 ton.
Stan rozpoznania zasobów bursztynu i stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Bursztyn – tonyStopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby perspektywiczne bursztynu są trudne do określenia ze względu na niedostateczne rozpoznanie paleogeograficzne i facjalne osadów bursztynonośnych, a lokalnie również ze względu na zubożenie lub wyczerpanie zasobów na skutek nielegalnej eksploatacji*. Możliwość zagospodarowania perspektywicznego obszaru występowania eoceńskich pierwotnych nagromadzeń bursztynu w rejonie Chłapowa, ze względu na głębokość zalegania warstwy złożowej poniżej 100 m i potencjalny konflikt eksploatacji ze środowiskiem naturalnym, jest mało prawdopodobna. Gniazdowe i stratoidalno-gniazdowe nagromadzenia bursztynu w porwakach paleogeńskich utworów bursztynonośnych oraz w plejstoceńskich i holoceńskich utworach fluwioglacjalnych i rzecznych występujące na Niżu Polskim ze względu na swoje małe rozmiary oraz nieregularne występowanie są mało perspektywiczne do udokumentowania zasobów. Rezerwę zasobową bursztynu stanowią w praktyce zasoby prognostyczne w drobnoklastycznych osadach eocenu na obszarze północnej Lubelszczyzny i można je szacować maksymalnie na około 22 tys. t. Istotnych wystąpień bursztynu można spodziewać się także w osadach czwartorzędowych na pobrzeżu gdańskim, w szczególności w rejonach tradycyjnej eksploatacji na obszarze delty Wisły.
Opracował: Dariusz Brzeziński
* Kramarska R., Kasiński J.R., Słodkowska B., 2020 – „Bursztyn, sukcynit (amber, succinite)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 371-377. PIG-PIB, Warszawa.
2021
Informacje ogólne i występowanie
W Polsce potwierdzone są liczne wystąpienia bursztynu w utworach paleogeńskich (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowych (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami bursztynu w strefie plażowej Morza Bałtyckiego (zwłaszcza części wschodniej), które są przedmiotem zbieractwa kolekcjonerskiego i „zawodowego” (tzw. poławiacze bursztynu), złoża bursztynu zlokalizowane są także w województwie pomorskim oraz lubelskim.
W osadach paleogeńskich bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne (tzw. niebieska ziemia) występują na głębokości 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, paleogeńskie osady bursztynonośne w wielu rejonach występują płycej, bo na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach paleogeńskich bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa koło Ustki – w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną w osadach czwartorzędowych. Seria bursztynonośna o średniej miąższości 1,98 m występuje tam na głębokości około 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z degradowanych utworów paleogeńskich, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w plażowych osadach kopalnych i współczesnych.
Zasoby i wydobycie
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2021 r. zmniejszyły się o 92,27 ton, tj. o 2,6% w stosunku do roku poprzedniego, i wynoszą 3 488,57 ton bursztynu. Ubytek krajowych zasobów bursztynu w roku 2021 spowodowany był prowadzoną eksploatacją oraz aktualizacją zasobów złoża Górka Lubartowska. W roku 2021 wydobycie (mimo aktywnych siedmiu koncesji dla złóż: Górka Lubartowska VIII, Górka Lubartowska IX, Górka Lubartowska-Leszkowice, Górka Lubartowska-Niedźwiada, Leszkowice 1, Niedźwiada II i Niedźwiada III) prowadzone było wyłącznie na złożu Górka Lubartowska-Niedźwiada. W roku 2021 wydobyto z niego łącznie 17,40 ton bursztynu (o 43,3% więcej niż w roku 2020), a prowadzona eksploatacja wykazała większą wydajność bursztynu niż zakładano w dokumentacji i projekcie zagospodarowania złoża (przyrost zasobów o 20,00 ton). W złożu Leszkowice 1 przedmiotem koncesji objęte są wyłącznie piaski szklarskie. Zmniejszenie wielkości zasobów było również wynikiem aktualizacji granic i zasobów złoża Górka Lubartowska (ubytek o 90,74 ton) po wydzieleniu z jego granic nowego złoża – Niedźwiada III. Złoże Niedźwiada III jest złożem stratoidalnym, gniazdowo-soczewkowym, a serię bursztynonośną stanowią ilaste i piaszczyste eoceńskie osady glaukonitonośne. Obok bursztynu w złożu udokumentowano również piaski i żwiry oraz wspomniane wyżej osady glaukonitonośne. Udokumentowane zasoby bilansowe tego złoża wynoszą 5,68 ton bursztynu, a pozabilansowe – 1,16 ton. Strop formacji glaukonitonośnej z bursztynem w złożu Niedźwiada III występuje na głębokości od 11,9 do 19,2 m p.p.t., a spąg złoża wyznacza strop utworów kredowych, położonych na głębokości od 20,5 do 26,0 m p.p.t. Średnia zawartość bursztynu w złożu wynosi 9,24 g/m3, natomiast średnia zasobność całego złoża szacowana jest na 38,3 g/m2. Pozyskany surowiec może mieć zastosowanie w przemyśle jubilerskim, kosmetycznym, medycznym lub chemicznym.
Z informacji otrzymanych przez PIG-PIB od marszałków województw: lubelskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego wynika, że w 2021 roku, w wyniku robót wykonywanych w ramach zatwierdzonych projektów robót geologicznych, bursztyn pozyskano jedynie na terenie województwa pomorskiego w ilości 57,5 kg. Ponadto z zebranych informacji wynika, że w województwie pomorskim zatwierdzono 2 nowe projekty robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu, natomiast w województwie lubelskim, warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim w 2021 roku marszałkowie nie wydali żadnej nowej decyzji zatwierdzającej projekt robót geologicznych w celu poszukiwania i rozpoznawania złóż bursztynu.
Z informacji uzyskanej z Departamentu Ceł Ministerstwa Finansów wynika, że w roku 2021 Służba Celno-Skarbowa zatrzymała łącznie 140 kg bursztynu podczas prób przemytu na granicach zewnętrznych Polski (przejścia drogowe, morskie i lotnicze). Na licytacjach prowadzonych przez Izby Administracji Skarbowej w roku 2021 sprzedano łącznie 711 kg zatrzymanego bursztynu.
Dodatkowo szacuje się (choć szacunek ten jest bardzo przybliżony), że corocznie możliwy jest uzysk bursztynu zbieranego na plażach w ilości około 5-6 ton.
Stan rozpoznania zasobów bursztynu i stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby perspektywiczne bursztynu są trudne do określenia ze względu na niedostateczne rozpoznanie paleogeograficzne i facjalne osadów bursztynonośnych, a lokalnie również ze względu na zubożenie lub wyczerpanie zasobów na skutek nielegalnej eksploatacji*. Możliwość zagospodarowania perspektywicznego obszaru występowania eoceńskich pierwotnych nagromadzeń bursztynu w rejonie Chłapowa, ze względu na głębokość zalegania warstwy złożowej poniżej 100 m i potencjalny konflikt eksploatacji ze środowiskiem naturalnym, jest mało prawdopodobna. Gniazdowe i stratoidalno-gniazdowe nagromadzenia bursztynu w porwakach paleogeńskich utworów bursztynonośnych oraz w plejstoceńskich i holoceńskich utworach fluwioglacjalnych i rzecznych występujące na Niżu Polskim ze względu na swoje małe rozmiary oraz nieregularne występowanie są mało perspektywiczne do udokumentowania zasobów. Rezerwę zasobową bursztynu stanowią w praktyce zasoby prognostyczne w drobnoklastycznych osadach eocenu na obszarze północnej Lubelszczyzny i można je szacować maksymalnie na około 22 tys. t. Istotnych wystąpień bursztynu można spodziewać się także w osadach czwartorzędowych na pobrzeżu gdańskim, w szczególności w rejonach tradycyjnej eksploatacji na obszarze delty Wisły.
Opracował: Dariusz Brzeziński
* Kramarska R., Kasiński J.R., Słodkowska B., 2020 – „Bursztyn, sukcynit (amber, succinite)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 371-377. PIG-PIB, Warszawa.
2020
Informacje ogólne i występowanie
W Polsce potwierdzone są liczne wystąpienia bursztynu w utworach trzeciorzędowych (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowych (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami bursztynu w strefie plażowej Morza Bałtyckiego (zwłaszcza części wschodniej), które są przedmiotem zbieractwa kolekcjonerskiego i „zawodowego” (tzw. poławiacze bursztynu), złoża bursztynu zlokalizowane są także w województwie pomorskim oraz lubelskim.
W osadach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne (tzw. niebieska ziemia) występują na głębokości 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe osady bursztynonośne w wielu rejonach występują płycej, bo na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa koło Ustki – w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną w osadach czwartorzędowych. Seria bursztynonośna o średniej miąższości 1,98 m występuje tam na głębokości około 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z degradowanych utworów trzeciorzędowych, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w plażowych osadach kopalnych i współczesnych.
Zasoby i wydobycie
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2020 r. zwiększyły się o 2 034,19 ton, tj. o 131,5% w stosunku do roku poprzedniego i wynoszą 3 580,84 ton bursztynu. Znaczny przyrost wielkości zasobów jest wynikiem udokumentowania nowych zasobów bursztynu w złożu Niedźwiada II (przyrost o 2 032,80 ton) oraz poszerzeniem granic złoża Górka Lubartowska-Leszkowice (przyrost o 14,32 ton). Złoże Niedźwiada II zostało udokumentowane w powiecie lubartowskim i znajduje się około 1,5 km na wschód od miejscowości Niedźwiada. Pierwotnie w roku 2018 udokumentowano tam wyłącznie osady glaukonitonośne, a w roku 2020 udokumentowano dodatkowo kopaliny towarzyszące: bursztyn, konkrecje fosforytowe oraz surowce szklarskie (piaski i pyły kwarcowe z iłami polimineralnymi). Serię bursztynonośną złoża Niedźwiada II stanowią eoceńskie morskie piaski i mułki glaukonitowe obecne w profilu złoża surowca glaukonitowego. Bursztyny w niewielkiej ilości występują także w piaskowcach glaukonitowo-kwarcowych. Udział bursztynu w serii glaukonitowej rośnie wraz z głębokością, średnia zawartość bursztynu w złożu wynosi 1 062,5 g/m3, a średnia zasobność złoża szacowana jest na 7 850,7 g/m2. Pozyskany surowiec może mieć zastosowanie w przemyśle jubilerskim (jako kamień ozdobny), chemicznym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Ubytek krajowych zasobów bursztynu w roku 2020 spowodowany był prowadzoną eksploatacją. W roku 2020 wydobycie (mimo aktywnych czterech koncesji dla złóż Górka Lubartowska VIII, Górka Lubartowska IX, Górka Lubartowska-Leszkowice i Górka Lubartowska-Niedźwiada) prowadzone było wyłącznie na złożu Górka Lubartowska-Niedźwiada. Wydobyto z niego łącznie 12,14 ton bursztynu. W złożu Leszkowice 1 przedmiotem koncesji są wyłącznie piaski szklarskie.
Z informacji otrzymanych przez PIG-PIB od marszałków województw: lubelskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego wynika, że w 2020 roku w wyniku robót wykonywanych w ramach zatwierdzonych projektów robót geologicznych bursztyn pozyskano jedynie na terenie województwa pomorskiego w ilości 193,90 kg. Ponadto z zebranych informacji wynika, że w województwie pomorskim zatwierdzono 3 nowe projekty robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu, natomiast w województwie lubelskim, warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim w 2020 roku marszałkowie nie wydali żadnej nowej decyzji zatwierdzającej projekt robót geologicznych w celu poszukiwania i rozpoznawania złóż bursztynu.
Z informacji uzyskanej z Departamentu Ceł Ministerstwa Finansów wynika, że w roku 2020 Krajowa Administracja Skarbowa zatrzymała łącznie 249 kg bursztynu podczas prób przemytu na granicach zewnętrznych Polski (przejścia drogowe, morskie i lotnicze). Na licytacjach prowadzonych przez Izby Administracji Skarbowej w roku 2020 sprzedano łącznie 826 kg zatrzymanego bursztynu.
Z informacji uzyskanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska z Urzędu Morskiego w Gdyni wynika, że w związku z obecnie prowadzonymi robotami budowlanymi przy „Budowie drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską – Część I" wydobyto około 17 kg omawianego surowca*.
Dodatkowo szacuje się (choć szacunek ten jest bardzo przybliżony), że coroczny uzysk bursztynu zbieranego na plażach może wynosić około 5-6 ton. Realizacja przekopu Mierzei Wiślanej spowodowała wzmożone zainteresowanie zbieractwem bursztynu w rejonie inwestycji. Brak jest miarodajnych informacji o ilości pozyskanego w ten sposób bursztynu w 2020 roku, jednak liczni zbieracze (poławiacze) bursztynu mogą świadczyć o rzeczywistym pozyskiwaniu bursztynu w tym rejonie.
Stan rozpoznania zasobów bursztynu i stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby perspektywiczne bursztynu są trudne do określenia ze względu na niedostateczne rozpoznanie paleogeograficzne i facjalne osadów bursztynonośnych, a lokalnie również ze względu na zubożenie lub wyczerpanie zasobów na skutek nielegalnej eksploatacji**. Możliwość zagospodarowania perspektywicznego obszaru występowania eoceńskich pierwotnych nagromadzeń bursztynu w rejonie Chłapowa, ze względu na głębokość zalegania warstwy złożowej poniżej 100 m i potencjalny konflikt eksploatacji ze środowiskiem naturalnym, jest mało prawdopodobna. Gniazdowe i stratoidalno-gniazdowe nagromadzenia bursztynu w porwakach paleogeńskich utworów bursztynonośnych oraz w plejstoceńskich i holoceńskich utworach fluwioglacjalnych i rzecznych występujące na Niżu Polskim ze względu na swoje małe rozmiary oraz nieregularne występowanie są mało perspektywiczne do udokumentowania zasobów. Rezerwę zasobową bursztynu stanowią w praktyce zasoby prognostyczne w drobnoklastycznych osadach eocenu na obszarze północnej Lubelszczyzny i można je szacować maksymalnie na około 22 tys. t. Istotnych wystąpień bursztynu można spodziewać się także w osadach czwartorzędowych na pobrzeżu gdańskim, w szczególności w rejonach tradycyjnej eksploatacji na obszarze delty Wisły.
Opracowali: Dariusz Brzeziński, Krzysztof Szamałek
* https://orka2.sejm.gov.pl/INT9.nsf/klucz/ATTBZNJC7/%24FILE/i20975-o1.pdf
** Kramarska R., Kasiński J.R., Słodkowska B., 2020 – „Bursztyn, sukcynit (amber, succinite)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 371-377. PIG-PIB, Warszawa.
2019
Informacje ogólne i występowanie
W Polsce potwierdzone są liczne wystąpienia bursztynu w utworach trzeciorzędowych (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowych (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami bursztynu w strefie plażowej Morza Bałtyckiego (zwłaszcza części wschodniej), które są przedmiotem zbieractwa kolekcjonerskiego i „zawodowego” (tzw. poławiacze bursztynu), złoża bursztynu zlokalizowane są także w województwie pomorskim oraz lubelskim.
W osadach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne (tzw. „niebieska ziemia”) występują na głębokości 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe osady bursztynonośne w wielu rejonach występują płycej, bo na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa koło Ustki – w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną w osadach czwartorzędowych. Seria bursztynonośna o średniej miąższości 1,98 m występuje tam na głębokości około 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z degradowanych utworów trzeciorzędowych, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w plażowych osadach kopalnych i współczesnych.
Zasoby i wydobycie
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2019 r. zwiększyły się o 220,24 ton, tj. o 16,6% w stosunku do roku poprzedniego i wynoszą 1 546,65 ton bursztynu.
Przyrost wielkości zasobów jest wynikiem udokumentowania dwóch złóż bursztynu w powiecie lubartowskim: Brzeźnica Leśna (298,02 ton) i Górka Lubartowska IX (47,97 ton).
Złoże Brzeźnica Leśna zostało udokumentowane w powiecie lubartowskim na północ od miejscowości Niedźwiada, w sąsiedztwie złoża bursztynu Górka Lubartowska. Bursztyn w złożu Brzeźnica Leśna występuje jako kopalina towarzysząca piaskom i mułkom glaukonitowym. Bursztyn obecny jest w formie gniazd lub wydłużonych soczew w eoceńskiej serii glaukonitowej (tzw. formacji z Siemienia), wykształconej jako szarozielone iły, pyły oraz niekiedy piaski. Obecność bursztynu stwierdzana jest w całej miąższości formacji zawierającej glaukonit, a bursztynonośny horyzont ma miąższość około 5-16 m i występuje na głębokości około 4-17 metrów. Surowiec pozyskany z tego złoża w około 97% wag. może mieć zastosowanie w jubilerstwie, a pozostałe 3% wag. – wykorzystanie w medycynie, przemyśle kosmetycznym lub chemicznym. Złoże Górka Lubartowska IX zostało udokumentowane na południe od złoża bursztynu Górka Lubartowska, a prawie cały jego obszar wcześniej objęty był dokumentacjami geologicznymi złóż kruszywa naturalnego Górka Lubartowska IV i Górka Lubartowska VI. Jest to niewielkie złoże stratoidalne, gniazdowo-soczewkowe, w którym okruchy bursztynu występują akcesorycznie w eoceńskiej serii glaukonitowej (tzw. formacji z Siemienia) wykształconej jako iły, pyły oraz piaski drobno- i średnioziarniste. Bursztynonośny horyzont glaukonitowy, występujący na głębokości około 11-15 m, ma miąższość około 4-8 m. Pozyskany surowiec ze złoża Górka Lubartowska IX w około 81% wag. może mieć zastosowanie w jubilerstwie, a pozostałe 19% wag. – w medycynie, przemyśle kosmetycznym lub chemicznym.
Ubytek krajowych zasobów bursztynu (125,68 ton) spowodowany był rozliczeniem zasobów złoża Przeróbka – SL, gdzie po zakończeniu eksploatacji w złożu pozostało 17,05 ton bursztynu – nie potwierdziły się tam pierwotne informacje, zarówno dotyczące jakości bursztynu, jak i dotyczące zasobności złoża.
W roku 2019 wydobycie (mimo aktywnych trzech koncesji dla złóż: Górka Lubartowska VIII, Górka Lubartowska-Leszkowice i Górka Lubartowska-Niedźwiada) prowadzone było wyłącznie na złożu Górka Lubartowska-Niedźwiada. Wydobyto z niego łącznie 0,07 ton bursztynu. W złożu Leszkowice 1 przedmiotem koncesji objęte są wyłącznie piaski szklarskie.
Z informacji otrzymanych przez PIG-PIB od marszałków województw: lubelskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego wynika, że w 2019 roku w wyniku robót wykonywanych w ramach zatwierdzonych projektów robót geologicznych bursztyn pozyskano w ilości: 227 kg na terenie województwa pomorskiego, 196,95 kg na terenie województwa lubelskiego i 74,0 kg na terenie województwa zachodniopomorskiego. Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2019 nie był pozyskiwany bursztyn w ramach geologicznych prac poszukiwawczo-rozpoznawczych.
Ponadto z zebranych informacji wynika, że w województwie lubelskim zatwierdzono 3 nowe projekty robót geologicznych (okolice miejscowości Brzeźnica Leśna, Górka Lubartowska i Niedźwiada), a jeden projekt z roku 2018 zachował ważność (okolice miejscowości Górka Lubartowska). Na terenie tego województwa w roku 2019 obowiązywał dodatkowo jeden aktywny projekt robót geologicznych w celu rozpoznania i udokumentowania złoża piasków, bursztynu oraz glaukonitu w miejscowości Niedźwiada, zatwierdzony decyzją Ministra Środowiska. W województwie zachodniopomorskim nie zatwierdzono żadnego nowego projektu robót geologicznych, a 9 projektów zachowało ważność (okolice miejscowości Babigoszcz, Budzieszewice, Rarwino, Stawno, Szumiąca). W województwie pomorskim zatwierdzono 7 nowych projektów robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu. W województwie warmińsko-mazurskim w 2019 roku Marszałek nie wydał żadnej nowej decyzji zatwierdzającej projekt robót geologicznych w celu poszukiwania i rozpoznawania złóż bursztynu.
Jednocześnie z informacji uzyskanej z Departamentu Ceł Ministerstwa Finansów wynika, że w roku 2019 Służba Celno-Skarbowa zatrzymała łącznie 1 049 kg bursztynu podczas prób przemytu na granicach zewnętrznych Polski (przejścia drogowe, morskie i lotnicze). Na licytacjach prowadzonych przez Izby Administracji Skarbowej w roku 2019 sprzedano łącznie 584 kg zatrzymanego bursztynu.
Dodatkowo szacuje się (choć szacunek ten jest bardzo przybliżony), że corocznie możliwy jest uzysk bursztynu zbieranego na plażach w ilości około 5-6 ton.
Stan rozpoznania zasobów bursztynu i stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby perspektywiczne bursztynu są trudne do określenia ze względu na niedostateczne rozpoznanie paleogeograficzne i facjalne osadów bursztynonośnych, a lokalnie również ze względu na zubożenie lub wyczerpanie zasobów na skutek nielegalnej eksploatacji*. Możliwość zagospodarowania perspektywicznego obszaru występowania eoceńskich pierwotnych nagromadzeń bursztynu w rejonie Chłapowa, ze względu na głębokość zalegania warstwy złożowej poniżej 100 m i potencjalny konflikt eksploatacji ze środowiskiem naturalnym, jest mało prawdopodobna. Gniazdowe i stratoidalno-gniazdowe nagromadzenia bursztynu w porwakach paleogeńskich utworów bursztynonośnych oraz w plejstoceńskich i holoceńskich utworach fluwioglacjalnych i rzecznych występujące na Niżu Polskim ze względu na swoje małe rozmiary oraz nieregularne występowanie są mało perspektywiczne do udokumentowania zasobów. Rezerwę zasobową bursztynu stanowią w praktyce zasoby prognostyczne w drobnoklastycznych osadach eocenu na obszarze północnej Lubelszczyzny i można je szacować maksymalnie na około 22 tys. t. Istotnych wystąpień bursztynu można spodziewać się także w osadach czwartorzędowych na pobrzeżu gdańskim, w szczególności w rejonach tradycyjnej eksploatacji na obszarze delty Wisły.
Opracowali: Dariusz Brzeziński, Krzysztof Szamałek
* Kramarska R., Kasiński J.R., Słodkowska B., 2020 – „Bursztyn, sukcynit (amber, succinite)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 371-377. PIG-PIB, Warszawa.
2018
W Polsce potwierdzone są liczne wystąpienia bursztynu w utworach trzeciorzędowych (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowych (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami bursztynu w strefie plażowej Morza Bałtyckiego (zwłaszcza części wschodniej), które są przedmiotem zbieractwa kolekcjonerskiego i „zawodowego”, złoża bursztynu zlokalizowane są także w województwie pomorskim oraz lubelskim.
W osadach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne (tzw. „niebieska ziemia”) występują na głębokości 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe osady bursztynonośne w wielu rejonach występują płycej, bo na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa koło Ustki – w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną w osadach czwartorzędowych. Seria bursztynonośna o średniej miąższości 1,98 m występuje tam na głębokości około 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z degradowanych utworów trzeciorzędowych, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w plażowych osadach kopalnych i współczesnych.
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2018 r. zwiększyły się o 166,30 ton, tj. o 14,3% w stosunku do roku poprzedniego i wynoszą 1 326,41 ton bursztynu. Zwiększenie zasobów jest wynikiem udokumentowania dwóch złóż bursztynu: Kąty Rybackie (6,90 ton) i Rybakówka (1,03 ton). Złoże Kąty Rybackie zostało udokumentowane w związku z inwestycją w zakresie budowy drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską, a bursztyn występuje tam w formie gniazd lub wydłużonych soczew w holoceńskich, płytkowodnych, morskich osadach piaszczysto-mułkowych na głębokości około 8-37 m. Złoże Rybakówka udokumentowano na Wyspie Sobieszewskiej w granicach miasta Gdańsk. Jest to niewielkie złoże gniazdowo-soczewkowe typu przybrzeżno-morskiego a bursztyn występuje w piaszczystych utworach plażowych lub dennych z detrytusem roślinnym. Złoże wykazuje średnią miąższość 30 cm i występuje na głębokości około 7-8 m. Ponadto udokumentowano nowe zasoby bursztynu jako kopaliny towarzyszącej piaskom i mułkom glaukonitowym w trzech złożach w powiecie lubartowskim: Górka Lubartowska VIII (7,54 ton), Górka Lubartowska-Leszkowice (31,83 ton), Niedźwiada Kolonia I (139,64 ton). Złoża te sąsiadują bądź obejmują część obszaru wcześniej udokumentowanego złoża Górka Lubartowska. W złożach tych okruchy bursztynu występują akcesorycznie w eoceńskiej serii glaukonitowej (tzw. formacji z Siemienia) wykształconej jako szarozielone, drobnoziarniste piaski kwarcowo-glaukonitowe z przeławiceniami mułkowo-ilastymi. Bursztynonośny horyzont glaukonitowy ma miąższość około 4-12 m i występuje na głębokości około 8-21 m.
W roku 2018 wydobycie na podstawie koncesji możliwe było jedynie na złożu Górka Lubartowska-Niedźwiada, jednak prowadzona tam eksploatacja obejmowała wyłącznie kopalinę główną tj. kruszywo naturalne (piasek). W złożu Leszkowice 1 przedmiotem koncesji objęte są wyłącznie piaski szklarskie.
Z informacji, otrzymanych przez PIG-PIB od marszałków województw lubelskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego wynika, że w 2018 roku w wyniku robót wykonywanych w ramach zatwierdzonych projektów robót geologicznych bursztyn pozyskano w ilości: 424,49 kg na terenie województwa pomorskiego, 239,52 kg na terenie województwa lubelskiego i 18,0 kg na terenie województwa zachodniopomorskiego.
Ponadto, z zebranych informacji wynika, że w województwie lubelskim zatwierdzono 4 nowe projekty robót geologicznych (okolice miejscowości Górka Lubartowska i Niedźwiada), a 5 projektów zachowało ważność (okolice miejscowości Brzeźnica Książęca, Działyń, Górka Lubartowska, Juliopol, Leszkowice, Niedźwiada i Zabiele). W województwie zachodniopomorskim zatwierdzono 3 nowe projekty robót geologicznych (wszystkie w okolicy miejscowości Budzieszewice), a 6 projektów zachowało ważność (okolice miejscowości Babigoszcz, Budzieszewice, Rarwino, Stawno, Szumiąca). W województwie pomorskim zatwierdzono 4 nowe projekty robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu.
W województwie pomorskim zatwierdzono 20 nowych projektów robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu w rejonie Bogatki, Gdańska, Gołębiewka, Lublewa, Łebienia, Możdżanowa, Przejazdowa, Roszczyc, Skowarcz, Stegny, Sztutowa, Trzcinisk, Wiślinki oraz Wytowna. Z powyższych informacji wynika, że geopotencjał potencjalnych złóż bursztynu w Polsce jest oceniany przez inwestorów wysoko, a potwierdzeniem tej oceny jest 25 nowych zatwierdzonych projektów robót geologicznych w 2017 r. w celu poszukiwania złóż bursztynu.
Jednocześnie z informacji uzyskanej z Departamentu Ceł Ministerstwa Finansów wynika, iż w roku 2018 Służba Celno-Skarbowa zatrzymała łącznie 1 236 kg bursztynu podczas prób przemytu na granicach zewnętrznych Polski (przejścia drogowe, morskie i lotnicze). Na licytacjach prowadzonych przez Izby Administracji Skarbowej w roku 2018 sprzedano łącznie 808 kg zatrzymanego bursztynu.
Dodatkowo szacuje się, że corocznie uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi około 5-6 t.
Stan rozpoznania zasobów bursztynu i stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Dariusz Brzeziński, Krzysztof Szamałek
2017
W Polsce stwierdzono liczne występowanie bursztynu w utworach trzeciorzędowych (nagromadzenia in situ) i czwartorzędu (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami bursztynu w strefie plażowej Morza Bałtyckiego (zwłaszcza części wschodniej), które są przedmiotem zbieractwa, złoża bursztynu zlokalizowane są w województwie pomorskim oraz lubelskim.
W osadach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne występują na głębokości między 60 m a 130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa), w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe osady bursztynonośne znajdują się w wielu rejonach na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa koło Ustki w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną w osadach czwartorzędowych. Seria bursztynonośna o średniej miąższości 1,98 m występuje tam na głębokości około 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z utworów trzeciorzędowych, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w osadach kopalnych i współczesnych plaż.
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2017 r. zwiększyły się o 21,16 t, tj. o 1,9% w stosunku do roku poprzedniego i wyniosły 1 160,11 t bursztynu. Zwiększenie zasobów było spowodowane udokumentowaniem bursztynu jako kopaliny towarzyszącej piaskom i mułkom glaukonitowym w dwóch złożach w powiecie lubartowskim: Górka Lubartowska-Niedźwiada (98,00 t) i Leszkowice 1 (4,40 t). Złoża te obejmują część obszaru wcześniej udokumentowanego złoża Górka Lubartowska. W obydwu nowych złożach okruchy bursztynu występują akcesorycznie w eoceńskiej serii glaukonitowej (tzw. formacja z Siemienia), wykształconej jako szarozielone, drobnoziarniste piaski kwarcowo-glaukonitowe z przeławiceniami mułkowo-ilastymi. Horyzont glaukonitowy ma miąższość około 5-7 m i występuje na głębokości około 11-21 m.
W 2017 r. wydobywanie na podstawie koncesji możliwe było jedynie na złożu Przeróbka-SL, jednak nie prowadzono tam eksploatacji, a koncesja wydobywcza została wygaszona z końcem roku. Podczas prowadzenia eksploatacji kruszywa naturalnego na bałtyckim złożu kruszywa Zatoka Koszalińska II pozyskano około 200 kg bursztynu jako kopaliny współwystępującej.
Z informacji otrzymanych przez PIG-PIB od marszałków województw lubelskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego wynika, że w 2017 r. w wyniku robót wykonywanych w ramach zatwierdzonych projektów robót geologicznych bursztyn pozyskano w ilości 1 019,86 kg jedynie na terenie województwa pomorskiego.
Ponadto, z zebranych informacji wynika, że w województwie lubelskim obowiązuje 8 zatwierdzonych projektów na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu w miejscowościach Babianka, Brzeźnica Książęca, Brzeźnica Leśna Kolonia, Działyń, Juliopol, Leszkowice, Niedźwiada, Zabiele oraz Żminne. W województwie zachodniopomorskim zatwierdzono 5 nowych projektów (okolice Babigoszczy, Budzieszewic, Rarwina, Szumiącej), a 2 projekty zachowały ważność (okolice Stawna i Rarwina).
W województwie pomorskim zatwierdzono 20 nowych projektów robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu w rejonie Bogatki, Gdańska, Gołębiewka, Lublewa, Łebienia, Możdżanowa, Przejazdowa, Roszczyc, Skowarcz, Stegny, Sztutowa, Trzcinisk, Wiślinki oraz Wytowna. Z powyższych informacji wynika, że geopotencjał potencjalnych złóż bursztynu w Polsce jest oceniany przez inwestorów wysoko, a potwierdzeniem tej oceny jest 25 nowych zatwierdzonych projektów robót geologicznych w 2017 r. w celu poszukiwania złóż bursztynu.
Jednocześnie z informacji uzyskanej z Departamentu Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej Ministerstwa Finansów wynika, że w 2017 r. Krajowa Administracja Skarbowa zatrzymała łącznie 6 245,865 kg bursztynu podczas prób przemytu na granicach zewnętrznych Polski (przejścia drogowe, morskie i lotnicze). Na licytacjach prowadzonych przez Krajową Administrację Skarbową w 2017 r. sprzedano łącznie 689,139 kg zatrzymanego bursztynu.
Dodatkowo szacuje się, że corocznie uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi około 5-6 t.
Stan rozpoznania zasobów bursztynu i stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Krzysztof Szamałek
2016
W Polsce stwierdzono liczne występowanie bursztynu w utworach trzeciorzędowych (nagromadzenia in situ) i czwartorzędu (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami bursztynu w strefie plażowej Morza Bałtyckiego (zwłaszcza części wschodniej), które są przedmiotem zbieractwa, złoża bursztynu zlokalizowane są w województwie pomorskim oraz lubelskim.
W osadach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne występują na głębokości między 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe osady bursztynonośne znajdują się w wielu rejonach na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną w osadach czwartorzędowych. Seria bursztynonośna występuje tam na głębokości ok. 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z utworów trzeciorzędowych, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w osadach kopalnych i współczesnych plaż.
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2016 r. nie uległy zmianie w stosunku do roku poprzedniego i wyniosły 1 138,95 t bursztynu. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte jest jedynie złoże Przeróbka-SL, jednak w 2016 r. nie prowadzono tam eksploatacji.
ZZ informacji, o jakie wystąpił PIG-PIB do czterech marszałków województw wynika, że w 2016 roku w wyniku robót wykonywanych w ramach zatwierdzonych projektów robót geologicznych wydobyto 38,5 kg bursztynu w województwie zachodniopomorskim oraz 73,506 kg w województwo lubelskim i 1 730 kg w województwie pomorskim. Łączne wydobycie bursztynu w trakcie wykonywania prac poszukiwawczych w roku 2016 wyniosło 1 842,006 kg.
Ponadto, z zebranych informacji wynika, że w województwie pomorskim zatwierdzono 31 nowych projektów robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu w rejonie Gdańska, Grochowa, Izbiska, Jantaru, Kobylej Kępy, Łaszka, Możdżanowa, Przejazdowa, Przemysława, Rychnowa Żuławskiego, Stegny, Wiślinki i Wierzchucina, natomiast w województwie zachodniopomorskim 2 projekty w rejonie Rarwina i Stawna.
Jednocześnie z informacji uzyskanej z Departamentu Kontroli Celnej, Podatkowej i Kontroli Gier Ministerstwa Finansów, opracowanej na podstawie danych otrzymanych z izb celnych granicznych (przejścia drogowe, morskie i lotnicze) wynika, że w roku 2016 Służba Celna zatrzymała łącznie 7 484,90 kg bursztynu podczas prób przemytu na granicach zewnętrznych Polski. Wielkość ta jest przeszło czterokrotnie większa w porównaniu do roku ubiegłego. Na licytacjach prowadzonych przez Izbę Celną w roku 2016 sprzedano łącznie 1 269,13 kg zatrzymanego bursztynu.
Dodatkowo szacuje się, że corocznie uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi około 5-6 ton.
Stan rozpoznania zasobów bursztynu i stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Krzysztof Szamałek
2015
W Polsce stwierdzono liczne wystąpienia bursztynu w utworach trzeciorzędu (nagromadzenia in situ) i czwartorzędu (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami w strefie plaży Morza Bałtyckiego (zwłaszcza w części wschodniej), gdzie bursztyn jest przedmiotem zbieractwa, złoża tego surowca znajdują się w województwach pomorskim i lubelskim.
W utworach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefie przybrzeżnej morza eoceńskiego. W części północnej (delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznano rejon Chłapowa, gdzie utwory bursztynonośne występują na głębokości 60-130 m. W części południowej (delta Parczewa), w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe utwory bursztynonośne znajdują się w wielu rejonach na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna zalega poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa w górnoeoceńskich piaskach i żwirkach, tworzących krę glacjalną w osadach czwartorzędowych. Seria bursztynonośna występuje tam na głębokości około 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z utworów trzeciorzędowych, głównie delty chłapowsko-sambijskiej. Nagromadzenia bursztynu znajdują się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w osadach kopalnych i współczesnych plaż.
Geologiczne zasoby bilansowe bursztynu na koniec 2015 r. zwiększyły się w stosunku do 2014 r. i wyniosły 1 139 t. Wynika to z uwzględnienia w „Bilansie zasobów...” czterech złóż udokumentowanych w kategorii D, których dokumentację geologiczną przyjął bez zastrzeżeń w 2004 r. wojewoda pomorski.
Z informacji, o jakie w bieżącym roku PIG-PIB wystąpił do czterech marszałków województw, wynika, że wskutek robót wykonanych w ramach zatwierdzonych projektów robót geologicznych wydobyto 1,5 kg bursztynu w województwie zachodniopomorskim, 7,8 kg w województwo lubelskim i 1 024 kg w województwie pomorskim. Łączne wydobycie bursztynu w trakcie wykonywania prac poszukiwawczych w 2015 r. wyniosło 1 033,3 kg.
Z zebranych informacji wynika ponadto, że w województwie zachodniopomorskim zatwierdzono dwa projekty robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu w rejonie Rawina, a w województwie lubelskim – sześć projektów (rejon Leszkowic, Niedźwiad, Brzeźnicy Leśnej i Brzeźnicy Książęcej).
Z informacji uzyskanej z Departamentu Kontroli Celnej, Podatkowej i Kontroli Gier Ministerstwa Finansów, opracowanej na podstawie danych otrzymanych z izb celnych granicznych (przejścia drogowe, morskie i lotnicze), wynika, że w 2015 r. służba celna zarekwirowała łącznie 1 664,93 kg bursztynu, który próbowano przemycić na granicach zewnętrznych Polski. Na licytacjach prowadzonych w 2015 r. przez Izbę Celną sprzedano łącznie 373,15 kg zatrzymanego bursztynu.
Oszacowano, że uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi około 5-6 ton na rok.
Stan rozpoznania zasobów bursztynu i stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Krzysztof Szamałek
2014
W Polsce stwierdzono liczne występowanie bursztynu w utworach trzeciorzędowych (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowych (nagromadzenia wtórne). Poza wystąpieniami bursztynu w strefie plażowej Morza Bałtyckiego (zwłaszcza części wschodniej), które są przedmiotem zbieractwa, złoża bursztynu zlokalizowane są w województwie pomorskim oraz lubelskim.
W osadach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne występują na głębokości między 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe osady bursztynonośne znajdują się w wielu rejonach na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu, zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną wśród osadów czwartorzędowych. Seria bursztynonośna występuje na głębokości ok. 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z utworów trzeciorzędowych, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Udokumentowane złoża to Wiślinka I o charakterze rozsypiskowym, oraz złoże Przeróbka-SL. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w osadach kopalnych i współczesnych plaż.
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2014 r. nie uległy zmianie w stosunku do roku poprzedniego i wyniosły 1 118 t bursztynu. W roku 2013 dla złoża Przeróbka-SL wydana została koncesja na wydobywanie bursztynu, w której ustalono m.in. zasoby przemysłowe w ilości 16,911 t bursztynu. Eksploatacja realizowana jest sposobem odkrywkowym, a kopaliną towarzyszącą wydobywaną ze złoża jest piasek. W województwie pomorskim zostało zatwierdzonych 28 projektów robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż bursztynu, natomiast w województwie lubelskim 4.
Szacunkowo ocenia się, że corocznie uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi około 5-6 ton.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Opracował: Krzysztof Szamałek
2013
Koncentracje bursztynów na terenie Polski związane są z utworami paleogeńskimi (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowymi (nagromadzenia wtórne).
W osadach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne występują na głębokości między 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe osady bursztynonośne znajdują się w wielu rejonach na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu, zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną wśród osadów czwartorzędowych. Seria bursztynonośna występuje na głębokości ok. 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z utworów trzeciorzędowych, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Udokumentowane złoża to Wiślinka I o charakterze rozsypiskowym, oraz złoże Przeróbka-SL. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w osadach kopalnych i współczesnych plaż.
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2013 r. nie uległy zmianie w stosunku do roku poprzedniego i wyniosły 1 118 t bursztynu. Dla złoża Przeróbka-SL wydana została koncesja eksploatacyjna gdzie ustalono m.in. zasoby przemysłowe dla tego złoża.
Szacunkowo ocenia się, że corocznie uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi około kilku ton.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2012
Koncentracje bursztynów na terenie Polski związane są z utworami paleogeńskimi (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowymi (nagromadzenia wtórne).
W osadach trzeciorzędowych bursztyn występuje in situ w strefach przybrzeżnych morza eoceńskiego. W strefie północnej (tzw. delta chłapowsko-sambijska) najlepiej rozpoznany jest rejon Chłapowa, gdzie osady bursztynonośne występują na głębokości między 60-130 m. W strefie południowej (tzw. delta Parczewa) w rejonie Parczewa, trzeciorzędowe osady bursztynonośne znajdują się w wielu rejonach na głębokości do 20-30 m. Złoże Górka Lubartowska (delta Parczewa) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu, zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości około 12 m. W osadach trzeciorzędowych bursztyny występują również w rejonie Możdżanowa w piaskach i żwirkach górnoeoceńskich, tworzących krę glacjalną wśród osadów czwartorzędowych. Seria bursztynonośna występuje na głębokości ok. 11 m.
Czwartorzędowe nagromadzenia bursztynu spotyka się w osadach przyniesionych przez lodowiec i rzeki polodowcowe z utworów trzeciorzędowych, głównie osadów delty chłapowsko-sambijskiej. Udokumentowane złoża to Wiślinka I o charakterze rozsypiskowym, oraz złoże Przeróbka-SL. Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwa na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w osadach kopalnych i współczesnych plaż.
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2012 r. nie uległy zmianie w stosunku do roku poprzedniego i wyniosły 1 118 t bursztynu.
Szacunkowo ocenia się, że corocznie uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi około kilku ton.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2011
Koncentracje bursztynów na terenie Polski związane są z utworami paleogeńskimi (nagromadzenia in situ) i czwartorzędowymi (nagromadzenia wtórne). Bursztynonośne osady górnego eocenu występują pod dość dużym nadkładem na Pobrzeżu Bałtyku i na obszarze północnej Lubelszczyzny. Rozsypiskowe koncentracje w osadach czwartorzędu związane są z osadami kopalnych i współczesnych plaż na wybrzeżu Bałtyku. Ich powstanie wiąże się z redepozycją bursztynonośnych utworów paleogenu w czasie zlodowaceń plejstoceńskich.
Według wymogów prawa (obowiązujących od 1.01.2002 r.), maksymalna głębokość dokumentowania złóż bursztynu wynosi 30 m, a minimalna wydajność dla zasobów bilansowych – 80 g/m2 i dla pozabilansowych – 40 g/m2.
Geologiczne zasoby bilansowe na koniec 2011 r. wyniosły 1 118 t bursztynu udokumentowanego w czterech złożach: Górka Lubartowska, Możdżanowo, Wiślinka I i Przeróbka-SL.
Złoże Górka Lubartowska (woj. lubelskie) tworzą mułkowo-piaszczyste osady deltowe górnego eocenu, zawierające bursztyn. Warstwa bursztynonośna występuje na znacznej głębokości, poniżej złoża piasków budowlanych o średniej miąższości 12,4 m. W granicach złoża, obejmującego 295,88 ha, zasoby bursztynu ustalono na 1 088 t przy średniej zasobności 376,8 g/m2.
Występowanie bursztynu w rejonie Możdżanowa jest związane z niewielką krą glacjalną – porwakiem osadów górnoeoceńskich w obrębie utworów czwartorzędowych. W złożu udokumentowano 10 t bursztynu. Zasoby perspektywiczne w obrębie całej kry, ocenia się na ponad 20 t.
Złoże Wiślinka I ma charakter rozsypiskowy w osadach czwartorzędowych. Jego eksploatacja została zaniechana, a pozostałe zasoby wynoszą 2,7 t. Złoże Przeróbka-SL, udokumentowane na obszarze 12,8 ha, ma również genezę rozsypiskową.
Nagromadzenia bursztynu spotyka się również na plażach bałtyckich od Kołobrzegu do granicy państwowej na Mierzei Wiślanej, gdzie występuje on w osadach kopalnych i współczesnych plaż. Uzysk bursztynu zbieranego na plażach wynosi szacunkowo kilka (4-6) ton rocznie – oficjalnie pochodzi ze skupu od zbieraczy.
Stopień rozpoznania zasobów bursztynu i stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Opracowała: Elżbieta Tołkanowicz
