2022
Informacje ogólne i występowanie
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne (bez filarów ochronnych), udokumentowane w 15 złożach, wyniosły w 2022 r. blisko 258 mln t (oznacza to ich pomniejszenie w stosunku do 2021 r. o ok. 0,4%), zaś zasoby 4 złóż czynnych – 85,98 mln t (tabela 1) – są mniejsze w stosunku do 2021 r. o 1,3%. Zasoby przemysłowe (62,99 mln t) zmniejszyły się w porównaniu z 2021 r. o 1,11 mln t (1,7%), natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym są zlokalizowane głównie wzdłuż północnego obrzeżenia zapadliska przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod nadkładem o miąższości kilku-kilkunastu metrów. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95%. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy, powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód) występujących na Dolnym Śląsku cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu dwa złoża: Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Złoża zalegają na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 do 50,3 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 56 do 95,3%. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, a udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – dla ich płycej występujących partii – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej miąższości złoża dla gipsów równej 2 m, a anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60% (anhydryt) do 80% (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Zasoby i wydobycie
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Gipsy i anhydryty – mln tWydobycie gipsów i anhydrytów w 2022 r. zmniejszyło się w stosunku do roku poprzedniego o 89 tys. t do ilości 1,034 mln t (spadek o ok. 7,9%) i kształtowało się następująco: wydobycie gipsu z 3 złóż – 932,07 tys. t (spadek o 6,8%) oraz anhydrytu z 2 złóż – 101,63 tys. t (spadek o 21,4%). Należy tu jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjnie – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (ok. 1,5% wydobycia) – wyraźnie przeważały (ok. 145% wydobycia) w bilansie wydobytej kopaliny. Tak wielkie straty spowodowane są stosowanym systemem eksploatacji tej kopaliny (piętrowość wybierania zasobów z komór) i co za tym idzie brakiem możliwości systematycznego zaliczania określonych partii zasobów do strat. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2022.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby prognostyczne gipsów i anhydrytów szacowane są na 483 985,52 mln t, a perspektywiczne na 91 740,46 mln t*.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Sztromwasser E., Giełżecka-Mądry D., Kuć P., 2020 – „Gipsy i anhydryty (gypsum and anhydrite)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 282-296. PIG-PIB, Warszawa.
2021
Informacje ogólne i występowanie
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne (bez filarów ochronnych), udokumentowane w 15 złożach, wyniosły w 2021 r. blisko 259 mln t (oznacza to ich powiększenie w stosunku do 2020 r. o ok. 2,5%), zaś zasoby 4 złóż czynnych – 87,08 mln t (tabela 1) – są większe w stosunku do 2020 r. o 7,6% (udokumentowanie nowych zasobów w złożu Borków-Chwałowice). Zasoby przemysłowe (64,1 mln t) zmniejszyły się w porównaniu z 2020 r. o 1,15 mln t (1,8%), natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym są zlokalizowane głównie wzdłuż północnego obrzeżenia zapadliska przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod nadkładem o miąższości kilku-kilkunastu metrów. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95%. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy, powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód) występujących na Dolnym Śląsku cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu dwa złoża: Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Złoża zalegają na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 do 50,3 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 56 do 95,3%. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, a udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – dla ich płycej występujących partii – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej miąższości złoża dla gipsów równej 2 m, a anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60% (anhydryt) do 80% (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Zasoby i wydobycie
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2021 r. wzrosło w stosunku do roku poprzedniego o 66 tys. t do ilości 1,123 mln t (wzrost o ok. 6,2%) i kształtowało się następująco: wydobycie gipsu z 3 złóż – 999,88 tys. t (wzrost o 8,4%) oraz anhydrytu z 2 złóż – 123,38 tys. t (spadek o 8,8%). Należy tu jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjnie – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (ok. 0,8% wydobycia) – wyraźnie przeważały (ok. 113% wydobycia) w bilansie wydobytej kopaliny. Tak wielkie straty spowodowane są stosowanym systemem eksploatacji tej kopaliny (piętrowość wybierania zasobów z komór) i co za tym idzie brakiem możliwości systematycznego zaliczania określonych partii zasobów do strat. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2021.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby prognostyczne gipsów i anhydrytów szacowane są na 483 985,52 mln t, a perspektywiczne na 91 740,46 mln t*.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Sztromwasser E., Giełżecka-Mądry D., Kuć P., 2020 – „Gipsy i anhydryty (gypsum and anhydrite)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 282-296. PIG-PIB, Warszawa.
2020
Informacje ogólne i występowanie
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne (bez filarów ochronnych), udokumentowane w 15 złożach, wyniosły w 2020 r. blisko 253 mln t (oznacza to ich pomniejszenie w stosunku do 2019 r. o ok. 0,4%), zaś zasoby 4 złóż czynnych – blisko 81 mln t (tabela 1) – są mniejsze w stosunku do 2019 r. o ponad 1,3%. Zasoby przemysłowe (ponad 65 mln t) zmniejszyły się w porównaniu z 2019 r. o 1,09 mln t (1,6%), natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym są zlokalizowane głównie wzdłuż północnego obrzeżenia zapadliska przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod nadkładem o miąższości kilku-kilkunastu metrów. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95%. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy, powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód) występujących na Dolnym Śląsku cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu dwa złoża: Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Seria siarczanów zalega na głębokości 0-150 m, jej miąższość zmienia się od 6 do 34 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 4,1 (anhydryt) do 92,44% (gips). Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, a udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – dla ich płycej występujących partii – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej miąższości złoża dla gipsów równej 2 m, a anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60% (anhydryt) do 80% (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Zasoby i wydobycie
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2020 r. zmniejszyło się w stosunku do roku poprzedniego o 8 tys. t, tj. do ilości 1,057 mln t (spadek o 0,7 %) i kształtowało się następująco: gipsu z 3 złóż – 922,04 tys. t (spadek o 1,1% w stosunku do 2019 r.) oraz anhydrytu z 2 złóż – 135,37 tys. t (wzrost o 2%). Należy tu jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjnie – w odróżnieniu od niskich strat przy wydobyciu gipsów (ok. 2,4% wydobycia) – były zbliżone (ok. 100,8% wydobycia) do ilości wydobytej kopaliny. Straty te spowodowane są stosowanym systemem eksploatacji tej kopaliny (piętrowość wybierania zasobów z komór) i co za tym idzie brakiem możliwości systematycznego zaliczania określonych partii zasobów do strat. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2020.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby prognostyczne gipsów i anhydrytów szacowane są na 483 985,52 mln t, a perspektywiczne na 91 740,46 mln t*.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Sztromwasser E., Giełżecka-Mądry D., Kuć P., 2020 – „Gipsy i anhydryty (gypsum and anhydrite)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 282-296. PIG-PIB, Warszawa.
2019
Informacje ogólne i występowanie
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne (bez filarów ochronnych), udokumentowane w 15 złożach, wynosiły w 2019 r. blisko 254 mln t (oznacza to ich pomniejszenie w stosunku do 2018 r. o ok. 0,5%), zaś zasoby 4 złóż czynnych – blisko 82 mln t (tabela 1) – są pomniejszone w stosunku do 2018 r. o ponad 1,6%. Zasoby przemysłowe (ponad 66 mln t) zmniejszyły się w porównaniu z 2018 r. o 1,35 mln t (blisko 2%), natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym są zlokalizowane głównie wzdłuż północnego obrzeżenia zapadliska przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod nadkładem o miąższości kilku-kilkunastu metrów. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95%. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy, powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód) występujących na Dolnym Śląsku cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu trzy złoża: Lubichów (w listopadzie 2015 r. podjęto decyzję o zaprzestaniu eksploatacji tego złoża), Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Złoża zalegają na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 do 50,3 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 56 do 95,3%. Szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (określone w dokumentacjach geologicznych złóż), udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM określono – dla ich płycej występujących partii – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej miąższości złoża dla gipsów równej 2 m, a anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60% (anhydryt) do 80% (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Zasoby i wydobycie
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2019 r. wzrosło w stosunku do roku poprzedniego o 23 tys. t do ilości 1,065 mln t (wzrost o 2,2%) i kształtowało się następująco: gipsu z 3 złóż – 887,25 tys. t (spadek o 2,9% w stosunku do 2018 r.) oraz anhydrytu z 2 złóż – 132,69 tys. t (wzrost o 3,6%). Należy tu jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjnie – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (ok. 10,3% wydobycia) – wyraźnie przeważały (ok. 141,3% wydobycia) w bilansie wydobytej kopaliny. Tak wielkie straty spowodowane są stosowanym systemem eksploatacji tej kopaliny (piętrowość wybierania zasobów z komór) i co za tym idzie brakiem możliwości systematycznego zaliczania określonych partii zasobów do strat. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2019.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby prognostyczne gipsów i anhydrytów szacowane są na 483 985,52 mln t, a perspektywiczne na 91 740,46 mln t*.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Sztromwasser E., Giełżecka-Mądry D., Kuć P., 2020 – „Gipsy i anhydryty (gypsum and anhydrite)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 282-296. PIG-PIB, Warszawa.
2018
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej i towarzyszą osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne (bez filarów ochronnych), udokumentowane w 15 złożach, wynoszą na koniec 2018 r. ponad 255 mln t (oznacza to ich pomniejszenie w stosunku do 2017 r. o ok. 0,4%), zaś zasoby 4 złóż czynnych – 83,3 mln t (tabela 1), pomniejszone w stosunku do 2017 r. o ok. 1,3%. Zasoby przemysłowe (ponad 67 mln t) zmniejszyły się w porównaniu z 2017 r. o 1,09 mln t (1,6%), natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym są zlokalizowane głównie wzdłuż północnego obrzeżenia zapadliska przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod nadkładem o miąższości kilku-kilkunastu metrów. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95%. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód) występujących na Dolnym Śląsku cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu dwa złoża: Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Pokłady siarczanów zalegają na głębokości do ponad 180 m, ich miąższość zmienia się od 2 do 34 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 10,2 do 92,4%. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – w ich płycej występujących partiach – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej miąższości złoża dla gipsów równej 2 m, a anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60% (anhydryt) do 80% (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2018 r. spadło w stosunku do roku poprzedniego o 66 tys. t do ilości 1,042 mln t (spadek o ok. 6%) i kształtowało się następująco: gipsu z 3 złóż – 913,83 tys. t, spadek o 8% oraz anhydrytu z 2 złóż – 128,05 tys. t, wzrost o 12,7% w stosunku do roku 2017. Należy tu jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjnie – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (ok. 1,5% wydobycia) – wyraźnie przeważały (ok. 103% wydobycia) w bilansie wydobytej kopaliny. Tak wielkie straty spowodowane są stosowanym systemem eksploatacji tej kopaliny (piętrowość wybierania zasobów z komór) i co za tym idzie – brakiem możliwości systematycznego zaliczania określonych partii zasobów do strat. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2018.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2017
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej i towarzyszą osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne, udokumentowane w 15 złożach, wynoszą w 2017 r. nieco ponad 256 mln t (oznacza to ich pomniejszenie w stosunku do 2016 r. o ok. 0,4%), zaś zasoby 4 złóż czynnych – 84,42 mln t (tabela 1) i są pomniejszone w stosunku do 2016 r. o ok. 1,4% w wyniku prowadzonej eksploatacji. Zasoby przemysłowe (ok. 68,8 mln t) zmniejszyły się w porównaniu z 2016 r. o 1,21 mln t, natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym są zlokalizowane głównie wzdłuż północnego obrzeżenia zapadliska przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod nadkładem o miąższości kilku-kilkunastu metrów. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95%. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód) występujących na Dolnym Śląsku cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu dwa złoża: Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Pokłady siarczanów zalegają na głębokości do ponad 180 m, ich miąższość zmienia się od 2 do 34 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 10,2 do 92,4%. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – w ich płycej występujących partiach – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej miąższości złoża dla gipsów równej 2 m, a anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60% (anhydryt) do 80% (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Ubytek zasobów geologicznych gipsu i anhydrytu w wyniku eksploatacji wyniósł w 2017 r. 1,21 mln t, mimo pewnego ich przyrostu (ponad 45 tys. t w złożu Borków-Chwałowice, blisko 20 tys. t w złożu Leszcze i 9,9 tys. t w złożu Nowy Ląd dzięki lepszemu rozpoznaniu ich budowy geologicznej).
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2017 r. wzrosło w stosunku do roku poprzedniego o 65 tys. t, do ilości 1,108 mln t (wzrost o 6,2%), i kształtowało się następująco: gipsu z 3 złóż – 994,31 tys. t, wzrost o 10,7% oraz anhydrytu z 2 złóż – 113,6 tys. t, spadek o blisko 17% w stosunku do roku 2016. Należy jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjne – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (gdzie straty stanowią 9% wydobycia) – są nadal bardzo wysokie. Tak wielkie straty spowodowane są stosowanym systemem eksploatacji tej kopaliny (piętrowość wybierania zasobów z komór) i co za tym idzie – brakiem możliwości systematycznego zaliczania określonych partii zasobów do strat. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2017.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2016
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne, udokumentowane w 15 złożach, w 2016 r. wyniosły nieco ponad 257 mln t (oznacza to ich zmniejszenie o ok. 0,4% w stosunku do 2015 r.), zaś zasoby 4 złóż czynnych – 85,65 mln t (zmniejszenie o ok. 31,9% w stosunku do 2015 r. w wyniku zaprzestania eksploatacji w złożu Lubichów; tabela 1). Zasoby przemysłowe (ok. 70 mln t) zmniejszyły się w porównaniu z 2015 r. o 39,2 mln t, natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym zlokalizowane są głównie wzdłuż północnego obrzeżenia zapadliska przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod nadkładem o miąższości kilku-kilkunastu metrów. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95%. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód), występujących na Dolnym Śląsku, cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu trzy złoża: Lubichów (w listopadzie 2015 r. podjęto decyzję o zaprzestaniu eksploatacji tego złoża), Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Złoża zalegają na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 m do 50,3 m, a zawartość CaSO4.2H2O wynosi 56,0-95,3%. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, a udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – dla ich płycej występujących partiach – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej miąższości złoża dla gipsów równej 2 m, a anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60% (anhydryt) do 80% (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Ubytek zasobów geologicznych gipsu i anhydrytu w wyniku eksploatacji wyniósł w 2016 r. 1,11 mln t, mimo niewielkiego ich przyrostu (ponad 32 tys. t w złożu Leszcze i ok. 5,5 tys. t w złożu Nowy Ląd dzięki lepszemu rozpoznaniu ich budowy geologicznej).
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2016 r. wzrosło w stosunku do roku poprzedniego o 25 tys. t do ilości 1,043 mln t (wzrost o 2,4%) i kształtowało się następująco: wydobycie gipsu z 3 złóż – 898,42 tys. t, wzrost o 1,8%, oraz anhydrytu z 2 złóż – 136,71 tys. t, wzrost o ok. 0,5% w stosunku do 2015 r. Należy tu jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjne – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (5% wydobycia) – wyraźnie przeważały (ok. 109,4% wydobycia) w bilansie wydobytej kopaliny. Tak wielkie straty spowodowane są stosowanym systemem eksploatacji tej kopaliny (piętrowość wybierania zasobów z komór) i co za tym idzie brakiem możliwości systematycznego zaliczania określonych partii zasobów do strat. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2016.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2015
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej i towarzyszą osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne, udokumentowane w 15 złożach, w 2015 r. wyniosły nieco ponad 258 mln t (oznacza to ich zmniejszenie o ok. 0,5% w stosunku do 2014 r.), a zasoby 5 złóż czynnych – ponad 126 mln t (tabela 1). W porównaniu z 2014 r. zasoby przemysłowe zmniejszyły się o 1,4 mln t, natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym zlokalizowane są głównie wzdłuż północnego obrzeżenia zapadliska przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu i odsłaniają się na powierzchni lub pod nadkładem o miąższości kilku-kilkunastu metrów. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża odznaczają się dość stałą jakością kopaliny – zawartość CaSO4.2H2O (gips) wynosi 85-95%. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód) występujących na Dolnym Śląsku, charakteryzują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. W 2015 r. eksploatowane były tu trzy złoża: Lubichów (w listopadzie 2015 r. podjęto decyzję o zaprzestaniu eksploatacji), Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Złoża występują na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 do 50,3 m, a zawartość CaSO4.2H2O wynosi 56,0-95,3%. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego i udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM określono – w ich płycej występujących partiach – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy czym minimalna miąższość złoża gipsów wynosi 2 m, a anhydrytów – 5 m. Minimalną zawartość składnika użytecznego w profilu złoża określono na 60% (anhydryt) lub 80% (gips), a maksymalny stosunek miąższości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów – na 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2015 r. wyniosło nieco ponad milion ton (w tym: gipsu z 3 złóż – 882,37 tys. t, co oznacza spadek o ok. 2,5%, oraz anhydrytu z 3 złóż – 136,08 tys. t, co oznacza spadek o 7,7% w stosunku do 2014 r.) i zmniejszyło się o 4,1% w stosunku do ubiegłego roku. Należy jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjnie – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (8% wydobycia) – były niemal trzy razy większe niż ilość wydobytej kopaliny. Tak wielkie straty wynikają ze stosowanego systemu eksploatacji tej kopaliny (piętrowość wybierania zasobów z komór) i co za tym idzie z braku możliwości systematycznego zaliczania określonych partii zasobów do strat. Nadal wykorzystywane są też gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2015.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2014
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne, udokumentowane w 15 złożach, wynoszą w 2014 r. nieco ponad 260 mln t (oznacza to ich pomniejszenie w stosunku do 2013 r. o ok. 0,5 %), zaś zasoby 5 złóż czynnych – ponad 120 mln t (tabela 1). Zasoby przemysłowe wzrosły w porównaniu z 2013 r. o 1,5 mln t (głównie w wyniku opracowania nowego projektu zagospodarowania złoża Leszcze), natomiast pozabilansowe pozostały bez zmian.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym zlokalizowane są głównie wzdłuż północnego obrzeżenia Zapadliska Przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod kilku- do kilkunastometrowym nadkładem. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95 %. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy, powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód), występujących na Dolnym Śląsku, cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu trzy złoża: Lubichów, Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Złoża zalegają na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 m do 50,3 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 56 % do 95,3 %. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów, towarzyszących złożom miedzi, a udostępnione wyrobiskami kopalń Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego, określono – dla ich płycej występujących partii – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej grubości złoża dla gipsów równej 2 m, dla anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60 % (anhydryt) do 80 % (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Znaczny ubytek zasobów bilansowych i przemysłowych, w stosunku do roku ubiegłego, w złożach: Lubichów, Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka wynika ze specyfiki prowadzonych prac górniczych (system komorowy, kilkoma piętrami eksploatacyjnymi, bez stosowania obudowy) i związanej z tym zwiększonej ilości strat (filary międzykomorowe i półki bezpieczeństwa) w zasobach kopaliny.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2014 r. wyniosło nieco ponad 1,06 mln t (w tym: gipsu z 3 złóż – 904,99 tys. t, spadek o 4,9 % oraz anhydrytu z 3 złóż – 147,48 tys. t, wzrost o 11,1% w stosunku do roku 2013) i ogólnie zmniejszyło się o 2,1 % w stosunku do ubiegłego roku. Należy tu jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjnie – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (9,3 % wydobycia) – wyraźnie przeważały (ponad 150 %) w bilansie wydobytej kopaliny. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2014.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2013
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne, udokumentowane w 15 złożach, wynoszą w 2013 r. ponad 261 mln t (oznacza to wzrost w stosunku do 2012 r. o 1,6 %), zaś zasoby 5 złóż czynnych – ponad 129 mln t (tabela 1). Przyrost zasobów bilansowych (o 4,12 mln t) nastąpił głównie w wyniku przeklasyfikowania zasobów pozabilansowych, których wielkość uległa zmniejszeniu o 5,42 mln t w porównaniu z 2012 r. Przeklasyfikowania zasobów pozabilansowych do bilansowych dokonano na złożu Leszcze.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym zlokalizowane są głównie wzdłuż północnego obrzeżenia Zapadliska Przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod kilku- do kilkunastometrowym nadkładem. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95 %. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy, powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód), występujących na Dolnym Śląsku, cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu trzy złoża: Lubichów, Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka (tabela 2). Złoża zalegają na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 m do 50,3 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 56 % do 95,3 %. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów, towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego a udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – dla ich płycej występujących partii – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej grubości złoża dla gipsów równej 2 m, dla anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zawartość składnika użytecznego w profilu złoża wynosi od 60 % (anhydryt) do 80 % (gips), przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Znaczny ubytek zasobów bilansowych i przemysłowych, w stosunku do roku ubiegłego, w złożach: Lubichów, Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka wynika ze specyfiki prowadzonych prac górniczych (system komorowy, kilkoma piętrami eksploatacyjnymi, bez stosowania obudowy) i związanej z tym zwiększonej ilości strat (filary międzykomorowe i półki bezpieczeństwa) w zasobach kopaliny.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2013 r. wyniosło poniżej 1,1 mln t (w tym: gipsu z 3 złóż – 951,76 tys. t oraz anhydrytu z 3 złóż – 132,8 tys. t) i zmniejszyło się o 11,6 % w stosunku do ubiegłego roku (przy podobnej skali spadku wydobycia obu typów kopalin) Należy tu jednak podkreślić, że w przypadku eksploatacji anhydrytów straty eksploatacyjnie – w odróżnieniu od wydobycia gipsów (6,9 %) – wyraźnie przeważały (blisko 60 %) w bilansie wydobytej kopaliny. Nadal też wykorzystywane są gipsy odpadowe, powstające w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2013.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2012
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne, udokumentowane w 15 złożach, wynoszą w 2012 r. ponad 257 mln t (oznacza to spadek w stosunku do 2011 r. o 0,7 %), zaś zasoby 5 złóż czynnych – ponad 125 mln t (tabela 1). Zasoby pozabilansowe (25,42 mln t) nie uległy zmianie od ub. roku.
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym zlokalizowane są głównie wzdłuż północnego obrzeżenia Zapadliska Przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod kilku- do kilkunastometrowym nadkładem. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95 %. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy, powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód), występujących na Dolnym Śląsku, cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu trzy złoża: Lubichów, Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka. Złoża zalegają na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 do 50,3 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 56 do 95,3 %. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów, towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego a udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – dla ich płycej występujących partii – na 57 mld t.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej grubości złoża dla gipsów równej 2 m, dla anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zwartość składnika użytecznego wynosi od 60 % (anhydryt) do 80 % (gips) przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2012 r. wyniosło ok. 1 228 tys. t (w tym: gipsu z 3 złóż – 1 077,31 tys. t i anhydrytu z 3 złóż – 150,28 tys. t) i wzrosło o 0,16 % w stosunku do ubiegłego roku (przy wzroście wydobycia gipsów o 0,9 % i spadku wydobycia anhydrytów o 4,3 % w stosunku do 2011 r.). Nie maleje zarazem wykorzystanie gipsów odpadowych, powstających w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2012.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2011
Złoża siarczanów wapnia (gips i anhydryt) występują w Polsce w utworach mioceńskiej i cechsztyńskiej formacji ewaporatowej, towarzysząc osadom solnym (sól kamienna i sole potasowo-magnezowe). Ich bilansowe zasoby geologiczne, udokumentowane w 15 złożach, wynoszą w 2011 r. blisko 259 mln t (oznacza to wzrost w stosunku do 2010 r. o 0,5 %), zaś zasoby 5 złóż czynnych – ponad 127 mln t (tabela 1).
Złoża mioceńskich gipsów o znaczeniu gospodarczym zlokalizowane są głównie wzdłuż północnego obrzeżenia Zapadliska Przedkarpackiego (szczególnie w dolinie Nidy), gdzie gipsy występują na dużych obszarach w formie lekko nachylonego i słabo zaburzonego tektonicznie pokładu, odsłaniając się na powierzchni lub pod kilku- do kilkunastometrowym nadkładem. Miąższość serii złożowej waha się w granicach 3-46 m, złoża cechuje dość stała jakość kopaliny, przy zawartości CaSO4.2H2O (gips) w granicach 85-95 %. Do eksploatowanych złóż tego regionu należą Borków-Chwałowice i Leszcze.
Udokumentowane złoża cechsztyńskich siarczanów (głównie anhydryty i wtórne gipsy, powstałe z gipsyfikacji anhydrytów w strefach infiltracji wód), występujących na Dolnym Śląsku, cechują się bardziej skomplikowanymi warunkami geologicznymi (silne zaburzenia tektoniczne) oraz zmienną jakością. Eksploatowane są tu trzy złoża: Lubichów, Nowy Ląd i Nowy Ląd-Pole Radłówka. Złoża zalegają na głębokości 25-400 m, ich miąższość zmienia się od 1,7 do 50,3 m, zaś zawartość CaSO4.2H2O waha się od 56 do 95,3 %. Ponadto szacunkowe zasoby nieeksploatowanych gipsów i anhydrytów, towarzyszących złożom miedzi Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego a udostępnione wyrobiskami kopalń LGOM, określono – dla ich płycej występujących partii – na 57 mld ton.
Złoża gipsów dokumentuje się do głębokości 50 m, anhydrytów – do 400 m, przy minimalnej grubości złoża dla gipsów równej 2 m, dla anhydrytów – 5 m. Przyjęta minimalna zwartość składnika użytecznego wynosi od 60 % (anhydryt) do 80 % (gips) przy maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża w przypadku gipsów równym 0,5.
Rozmieszczenie złóż gipsu i anhydrytu przedstawiono na mapie.
Przyrost geologicznych zasobów bilansowych złoża gipsów mioceńskich Borków-Chwałowice w stosunku do stanu z 2010 r. o ponad 2,8 mln t wynika z ponownego udokumentowania zasobów, których stan na dzień 31.12.2010 r. zatwierdzono w ilości 36 745 tys. t.
Stan geologicznych zasobów gipsu i anhydrytów oraz stopień ich zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie gipsów i anhydrytów w 2011 r. wyniosło ok. 1 226 tys. t (w tym: gipsu z 3 złóż – 1 067,65 tys. t i anhydrytu z 3 złóż – 157,02 tys. t) i wzrosło o 4 % w stosunku do ubiegłego roku. Nie maleje zarazem wykorzystanie gipsów odpadowych, powstających w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gipsów i anhydrytów w Polsce w latach 1989-2011.
Wielkość, wartość i główne kierunki polskiego importu i eksportu gipsu przedstawia tabela 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
