W dniach 3-5 lipca 2018 r. w Brukseli miało miejsce spotkanie inaugurujące realizację 15 projektów w ramach programu GeoERA.
GeoERA (the European Geological Surveys Research Area) to wspólny program europejskich służb geologicznych zrzeszonych w EuroGeoSurveys, utworzony na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1290/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające zasady uczestnictwa i upowszechniania dla programu „Horyzont 2020” w ramach dofinansowania europejskich sieci badawczych ERA-NET. Celem programu jest pogłębienie współpracy transgranicznej i pan-europejskiej, zharmonizowanie istniejących danych geologicznych i wypracowanie wspólnych metodyk postępowania w obliczu współczesnych wyzwań stawianych naukom o ziemi. Program realizowany jest w 3 grupach tematycznych – zasoby surowców, wody podziemne i geo-energia, które współpracując zarówno w ramach tych grup, jak i pomiędzy nimi, mają dostarczyć informację geologiczną i narzędzia, które umożliwią korzystanie z zasobów wiedzy służb geologicznych dla celów odpowiedzialnego i zrównoważonego planowania przestrzennego i wykorzystania przestrzeni podziemnej.
W pierwszym dniu spotkania, poza przedstawicielami konsorcjów poszczególnych projektów oraz przedstawicielami sekretariatu Programu GeoERA i sekretariatu EuroGeoSurveys, udział wzięli zaproszeni goście z takich instytucji jak: Komisja Europejska, ONZ, USGS, European Federation of Geologists, European Plate Observing System i National Resources Canada. PIG-PIB reprezentowany był przez dr hab. Stanisława Mikulskiego (zasoby surowców), dr Annę Kuczyńską, mgr Magdalenę Nidental, mgr Agnieszkę Piasecką, mgr Tomasza Godzińskiego (wody podziemne) oraz dr Ewę Szynkaruk, dr Monikę Konieczyńską i dr Macieja Kłonowskiego (geo-energia).
Po otwarciu obrad przez koordynatora Programu p. Yvonne Schavemaker z TNO, wygłoszone zostały referaty dotyczące głównych założeń Programu GeoERA, jego powiązań z polityką Komisji Europejskiej oraz z innymi instytucjami europejskimi. Następnie koordynatorzy projektów przedstawili poszczególne projekty, realizowane w 4 grupach tematycznych:
- Raw Materials,
- Groundwater,
- GeoEnergy
- Information Platform.
Po prezentacji projektów, członkowie Komitetu Interesariuszy GeoERA (GeoERA Stakeholder Council) zaprezentowali swoje oczekiwania i rekomendacje co do realizacji poszczególnych projektów. Kolejne wystąpienia dotyczyły oceny potencjalnego wpływu wyników programu GeoERA na działania jednostek UE i Państw Członkowskich oraz powiązań programu z innymi projektami i sieciami badawczymi m.in. MIREU, EMODNET, KINDRA, SUBSOL, Network of Mining and Metallurgy Regions in EU, GKZ Freiberg.
Drugi i trzeci dzień obrad zarezerwowane były na spotkania w grupach tematycznych oraz spotkania konsorcjów poszczególnych projektów. PIG-PIB uczestniczy w realizacji jednego projektu w grupie tematycznej zasoby surowców – projekt FRAME, dwóch projektach dotyczących wód podziemnych – projekty HOVER i RESOURCE oraz w czterech projektach z grupy geo-energy – projekty HIKE, GeoConnec3d, MUSE i 3DGEO-EU. Jest zaangażowany również w projekt wsparcia informatycznego i przygotowania platformy udostępniania wyników programu GeoERA – GIP-P. Tematyka projektów pokrywa szerokie spektrum zagadnień, odpowiadając na współczesne potrzeby:
- FRAME – Forecasting and Assessing Europe’s Strategic Raw Materials Needs ma dostarczyć naukową informację odnośnie występowania strategicznych surowców mineralnych (m.in. REE, Li, Co, Nb, Ta, grafit, In, Ga, V, Te, Se, Sb) w Europie dla stworzenia zaktualizowanej bazy danych odnośnie nie tylko ich złożowych nagromadzeń, ale także w zakresie przejawów wystąpień mogących mieć istotne znaczenie metalogeniczne. Zadaniem jest wykonanie badań naukowych w celu poszerzenia oraz wymiany wiedzy w zakresie dystrybucji i genezy surowców strategicznych i krytycznych. Wyniki projektu mają umożliwić skoordynowane i nowoczesne poszukiwania surowców strategicznych w różnych jednostkach geologicznych w obrębie całej Europy (koord. PIG - PIB – dr hab. S. Mikulski).
- HOVER – Hydrgeological processes and Geological settings over Europe controlling dissolved geogenic and anthropogenic elements in groundwater of relevance to human health and the status of dependent ecosystems będzie realizować zadania dotyczące gospodarowania wodami podziemnymi w odniesieniu do wód pitnych, jakości wód podziemnych oraz geogenicznego i antropogenicznego wpływu na zanieczyszczenie wód pitnych. W ramach zadań analizie poddane zostaną m.in. parametry hydrogeochemiczne wód mineralnych, termalnych i leczniczych w skali paneuropejskiej, wrażliwość użytkowych poziomów wodonośnych na zanieczyszczenie oraz metody monitoringu nowych substancji organicznych zwanych emerging organic contaminants (EOCs) (np. farmaceutyki) zanieczyszczających wódy podziemne. (koord. PIG - PIB – mgr Agnieszka Felter, dr inż. Anna Kuczyńska, mgr Magdalena Nidental).
- RESOURCE – Resources of groundwater, harmonized at cross-border and pan- European scale dotyczy zasobów wód podziemnych oraz głębokości występowania wód podziemnych w skali europejskiej, w tym ujednolicenia danych hydrogeologicznych z poszczególnych krajów biorących udział w zadaniach (koord. PIG - PIB – mgr Tomasz Gidziński, mgr Agnieszka Piasecka). Ważnym aspektem jest również tematyka transgranicznego modelowania przepływu wód podziemnych. Podczas obrad dotyczących projektów z grupy RESOURCE T. Gidziński przedstawił prezentację dotyczącą celu, szczegółowej charakterystyki oraz zakresu poszczególnych zadań WP4 pt.: „TRANSFLUX: Harmonization of data, monitoring and modelling in a transboundary setting” oraz przedstawił przykład modelu numerycznego, obejmujący obszar wybranej jednolitej części wód podziemnych. Po prezentacji kontynuowano dyskusję na temat realizacji i możliwości wykorzystania wyników projektu. W pakiecie projektów RESOURCE omówiono łącznie 4 projekty: H3O+, TRANSFLUX, Karst & Chalk oraz Pan-EU Resources.
- HIKE – Hazard and Impact Knowledge for Europe ma dokonać oceny zagrożeń geośrodowiskowych takich jak wstrząsy sejsmiczne, ruchy masowe, migracja gazów i płynów itp., związanych z wykorzystaniem zasobów geologicznych, w tym przestrzeni podziemnej jako przestrzeni magazynowej paliw i energii w Europie. Ocena będzie uwzględniać różne warunki i cele wykorzystania przestrzeni podziemnej przez analizę różnych studiów przypadków, dążąc zarazem do zharmonizowania danych i wypracowania wspólnych metodyk oraz modeli wymiany informacji między służbami geologicznymi i właściwymi grupami interesariuszy (koord. PIG - PIB – mgr Olga Lipińska, dr Monika Konieczyńska).
- GeoConnect3d – Cross-border, cross-thematic multiscale framework for combining geological models and data for resource appraisal and policy support ma przygotować i przetestować w regionalnych studiach przypadków nowe podejście metodyczne gromadzenia i udostępniania informacji geologicznej dla wsparcia planowania i zarządzania przestrzenią podziemną. Podejście to ma opierać się na stworzeniu strukturalnego tła modelu i powiązania z nim wszelkiego rodzaju geomanifestacji – zjawisk i procesów geologicznych istotnych w danych warunkach. Nowe podejście ma uwzględniać potrzeby różnych grup interesariuszy, ustalone na podstawie interaktywnych technik komunikacji i zostanie zaprezentowane ich przedstawicielom międzynarodowej konferencji kończącej projekt (koord. PIG - PIB – dr Monika Konieczyńska, dr Joanna Fajfer). Realizację projektu można śledzić w mediach społecznościowych.
- MUSE – Managing Urban Shallow geothermal Energy dotyczy badań nad wykorzystaniem płytkiej energii geotermalnej, w tym analizy konfliktów związanych z jej zastosowaniem, na obszarach miejskich w Europie. Wyniki oceny możliwości wykorzystania płytkiej energii geotermalnej i konfliktów użytkowania umożliwią wypracowanie strategii zarządzania płytką geotermią, uwzględniających jej efektywne planowanie i monitorowanie wpływu na środowisko. Zostaną one wykorzystane w różnego rodzaju planach i strategiach, w tym dotyczących rozwoju obszarów miejskich oraz w krajowych planach działania w zakresie energii odnawialnej (koord. PIG - PIB – dr Maciej Kłonowski).
- 3DGEO-EU – 3D Geomodeling for Europe ma za zadanie wypracowanie i przetestowanie metod ujednolicania interpretacji danych geologicznych oraz transgranicznej harmonizacji i walidacji modeli geologicznych 3D, tworzonych dotychczas w różnych państwach europejskich w oparciu o narodowe schematy interpretacyjne. Jednym z trzech transgranicznych obszarów pilotażowych w projekcie jest północna część granicy polsko–niemieckiej, gdzie zharmonizowane zostaną modele geologiczne 3D basenu niemieckiego oraz opracowywany obecnie w PIG-PIB model bloku Gorzowa i, w drugim etapie, model niecki szczecińskiej (koord. PIG-PIB – dr Ewa Szynkaruk). GIP-P – GeoERA Information Platform Project, ma dostarczyć wsparcie techniczne dla modeli baz danych do gomadzenia informacji dostarczanych przez inne projekty oraz na bazie istniejącej już platformy EGDI (European Geological Data Infrastructure), opracuje narzędzia do wizualizacji rezultatów projektów (koord. PIG - PIB – mgr Paweł Lewandowski).
Spotkanie robocze zespołu projektu MUSE - zdjęcie Gregor Goetzl
Tekst: Monika Konieczyńska i Zespół GeoERA
